مجله پژوهش‌های فرسایش محیطی

توسعه سریع شهری در چند دهه اخیر ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و زیست محیطی بشر را تحت تأثیر قرار داده است. آثار منفی زیست محیطی رشد شهرها تا آن اندازه افزایش یافته که بزرگترین تهدید در مقابل زیست­بوم­ها شمرده می­شود بطوریکه یکی از تبعات آن، کاهش توان اکولوژیکی و بیولوژیکی زمین بوده که از آن با عنوان بیابان­زایی نیز یاد می­شود. هدف از تحقیق حاضر بررسی تأثیر توسعه شهری و صنعتی (بیابانزایی تکنوژنیکی) در بیابان زایی در منطقه شرق اصفهان می­باشد. برای این منظور علاوه بر اطلاعات موجود در نقشه کاربری اراضی و نقشه واحد کاری منطقه مورد بررسی، از تفسیر بصری تصاویر ماهواره­ای نیز جهت شناسایی و انطباق مکانی شاخص­های ارزیابی بیابان­زایی با واقعیت­های زمینی استفاده گردید. جهت استفاده از فایل­های رقومی و نقشه­های ارائه شده از نرم افزارهای Arc GIS و ILWIS استفاده شد. برآورد شدت بیابان­زایی محدوده مطالعاتی، با استفاده از شاخص­های مربوط به معیار  توسعه شهری و صنعتی (تکنوژنیکی) که یکی از زیرمعیارهای مدل AIDPMI می­باشد صورت گرفت. بررسی و مقایسه امتیاز­های شاخص­ها بر اساس روش مذکور نشان داد که در منطقه مورد مطالعه اراضی با شدت بیابان‌زایی کم در حدود 284451 هکتار (3/82 درصد)، اراضی با شدت بیابان زایی متوسط در حدود  59187 هکتار (2/17 درصد) و اراضی با شدت بیابانزایی شدید در حدود 1883 هکتار (5/0 درصد) گسترش دارند. اراضی با شدت بیابانزایی خیلی شدید در منطقه مشاهده نگردید. به­طور کلی اصلی­ترین شاخص بیابان­زایی تکنوژنیکی در محدوده مطالعاتی را نسبت اراضی مسکونی و شهری به باغی و زراعی تشکیل می­دهد که نشان می­دهد باید از تبدیل بی­رویه اراضی کشاورزی اعم از باغی و زراعی به اراضی صنعتی و مسکونی خودداری گردد و مکان­های مناسب دیگری برای توسعه شهرک­های صنعتی و مسکونی انتخاب شود.