میزان فرسایشپذیری سنگها به مقاومت آنها وابسته است. در یک حوزه آبریز، مقاومت سنگها و مساحتی که هر کدام به خود اختصاص میدهند، یکسان نیست. بدیهی است، حساسیت سازندها در برابر فرسایش و وسعت رخنمون آنها تعیینکننده میزان تولید رسوب در آن حوضه میباشد. در این پژوهش به بررسی فرسایشپذیری سازندهای حوزه آبریز رودخانه سجادرود در برابر فرسایش پرداخته شده است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر روشهای میدانی و کتابخانهای است. جهت تعیین حساسیت سازندها در مقابل فرسایش، ابتدا از پاییندست و حوالی خروجی حوضه، 20 نمونه رسوب به روش انتخابی- تصادفی برداشت شده است. این نمونهها پس از آمادهسازی در آزمایشگاه، به روش مورفوسکوپی بر حسب جنس به هفت گروه اصلی به عنوان سنگهای معرّف حوضه تفکیک شده است. سپس با استفاده از نقشههای رقومی توپوگرافی 1:50000 و زمینشناسی 1:100000 و همچنین تصاویر ماهوارهای لندست و تعیین حدود حوضه بر روی آنها، پهنههای تحت پوشش هر سازند مشخص و مسّاحی شده است. در مرحله بعد، نمونههای رسوب تفکیک شده، با نقشهها تطبیق داده شده است. در این خصوص، از طریق تطبیق پهنههای همگن، قابلیت فرسایشپذیری سنگهای هر گروه و پهنه، مشخص و گسترش هر یک در قالب نرمافزار Arc GIS بر روی نقشه انتقال داده شده است. نتایج نشان میدهد که فرسایشپذیری در سازندهایی که جنس آنها آهک و ماسهسنگ است، بیشتر میباشد. آهک و ماسهسنگ، بخشی از تناوب سازندهای لار و شمشک را تشکیل میدهند و به دلیل وسعت رخنمون سطحی، بیشتر در معرض فرسایش بوده و حجم بیشتری از دبی رسوب حوضه را شامل میشوند. با این وجود سنگهای سیلت و شیل علیرغم داشتن درجه سختی پایینتر، ولی به دلیل رخنمون کمتر در سطح حوضه رسوب کمتری را تولید میکنند.
بازنشر اطلاعات | |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |