مقدار بار معلق حمل شده توسط رودخانهها در میزان کیفیت آب شهرها و روستاهای واقع در پاییندست حوزه آبخیز نقش بسزایی دارد. از طرف دیگر دبی موثر به دبی اتلاق میگردد که بیشترین رسوب را در یک رودخانه و در دوره طولانیمدت نسبت به سایر دبیها حمل نموده و شکل بستر رودخانه را نیز تحت کنترل دارد. بنابراین تعیین دبی مؤثر انتقال رسوب معلق و همچنین تحلیل تغییرات دبی مؤثر در مقیاس زمانی بسیار ضروری میباشد. هدف از این مطالعه، ارزیابی دبی موثر انتقال رسوب معلق در حوزه آبخیزکورکورسر با استفاده از آمار دبی جریان و رسوب روزانه برای دوره 31 ساله 1362 تا 1392 میباشد. برای این منظور، ابتدا منحنی سنجه رسوب به دو روش USBR و حدواسط دستهها در مقیاس زمانی ماهانه، فصلی و کل دوره آماری تهیه گردید. دبی جریان در هر پایه زمانی به چند طبقه با فواصل مساوی تقسیم و میزان متوسط دبی در هر یک از طبقات محاسبه شد. سپس با استفاده از ارقام دبی و نیز منحنی سنجه رسوب تشکیل شده، میزان رسوب معلق برای هر یک از مقادیر دبی متوسط تعیین شد. در نهایت هیستوگرام دبی و رسوب کل در هر یک از پایههای زمانی ترسیم و دبی مؤثر مشخص شد. نتایج نشان میدهدکه دبی مؤثر ماهانه از24/0 تا 42/25 مترمکعب بر ثانیه و دبی مؤثر فصلی از 37/4 تا 42/25 مترمکعب بر ثانیه متغیر بوده است. همچنین، دبی مؤثر کل دوره برابر با 36/24 مترمکعب بر ثانیه بوده است و دارای دوره بازگشت 100 سال میباشد. علاوه بر این، مقایسه دبیهای مؤثر در پایههای زمانی مختلف نشان میهد که میزان دبی مؤثر میتواند در پایههای زمانی فصلی و ماهانه نیز تغییرپذیری بالایی داشته باشد. تعیین دبی موثر و تغییرات زمانی آن در حوزههای آبخیز کشور گام موثری در جهت کاهش انتقال رسوب از طریق مدیریت بهتر بازه رودخانه و نیز اراضی بهویژه در زمانهای وقوع دبی موثر میباشد..
بازنشر اطلاعات | |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |