دانشگاه تربیت مدرس ، mehdi.abedi@modares.ac.ir
چکیده: (4476 مشاهده)
مراتع کوهستانی فرسایش خاک و تخریب بالایی دارند و گیاهان بالشتکی نقش مهمی در حفاظت خاک این مناطق ایفاء میکنند. در مورد چگونگی تأثیر این گیاهان در حفاظت از خاک، اطلاعات کمی وجود دارد. این مطالعه در پی بررسی تأثیر جهتهای مختلف جغرافیایی بر بهبود خردزیستگاهی گونهی اسپرس است. برای این منظور، نوسان دمای روزانه در دو جهت شمالی و جنوبی در زیر و بیرون بوته محاسبه شد. همچنین رطوبت خاک زیر و بیرون بوته در جهتهای مختلف، با استفاده از دستگاه TDR در دو بازه زمانی اندازهگیری شد. برای تعیین مهمترین عامل تأثیرگذار بر بهبود خردزیستگاه، از بین عوامل فصل و جهت جغرافیایی، از مدل خطی ترکیبی عمومی و برای مقایسهی اثر جهت و فصل بر رطوبت زیر و بیرون بوته، از آزمون تی غیرجفتی استفاده شد. به این ترتیب، نوسان دمای روزانه در دامنهی جنوبی و شمالی در بیرون بوته (1/7 و 9/3 درجهی سانتیگراد) بیش از زیر بوته (2/2، 9/1 درجهی سانتیگراد) است. براساس نتایج مدل خطی ترکیبی عمومی، در بیرون بوته عامل فصل و جهت (05/0 > P ، 0/6F = و 01/0 > P ، 3/16F = ) بیشترین تأثیر معنیدار را بر رطوبت خاک داشت؛ بهطوریکه در انتهای بهار، رطوبت در دامنهی شمالی افزایش و در دامنهی جنوبی کاهش معنیدار داشت. از طرف دیگر در زیر بوته، فصل مهمترین عامل است (01/0 > P ، 1/31F = ) و رطوبت در انتهای فصل بهار کاهش معنیدار داشت. نتایج این تحقیق میزان تغییرات رطوبت را بهعنوان یکی از مهمترین عوامل مؤثر در فرسایش خاک، بررسی کرد و اهمیت بوتههای اسپرس را در حفظ این رطوبت نشان داد. همچنین میزان تأثیر جهتهای مختلف جغرافیایی و فصل رویش گیاهان را در تغییرات رطوبت مقایسه کرد که این امر خود میتواند در تحلیل چگونگی نقش بوتهها در حفظ رطوبت خاک مناطق کوهستانی استفاده شود.