دانشگاه تبریز ، e-asghari@tabrizu.ac.ir
چکیده: (4553 مشاهده)
دریاچهی ارومیه یکی از بزرگترین دریاچههای آب شور جهان است که در حال خشک شدن میباشد. یکی از نگرانیهایی که در این باره وجود دارد، انتشار ریزگردهای نمکی از پهنههای خشک شدهی این دریاچه به وسیلهی باد است. در این راستا، به بررسی پتانسیل ایجاد گردوغبار نمکی در پهنهی شمال شرقی دریاچه ارومیه ـ که نزدیکترین پهنه به شهر تبریز محسوب میشود ـ پرداخته شدهاست. براساس بررسی عکسهای ماهوارهای، بازدیدهای محلی و با توجه به جنس رسوبات، این پهنه به 4 زیرپهنه تفکیک شدهاست. این چهار زیرپهنه به ترتیب از سمت خشکی به دریاچه، زیرپهنهی خاک طبیعی، خاک نمکدار، سنگ نمک خاکدار و سنگ نمک خالص نامگذاری شده که مساحت هر کدام به ترتیب 160، 220، 170 و 58 کیلومتر مربع است. برای بررسی موضوع، ابتدا بر اساس آمار و اطلاعات موجود به بررسی شرایط اقلیمی پرداخته و گلباد منطقه تهیه شد. جهت غالب بادهای منطقه به سمت شرق و شمال شرقی است. با نمونهبرداری از زیرپهنههای مختلف و آزمایشهای فیزیکی و مدلسازی و آزمایشهای تونل باد، مدول فرسایش بادی رسوبات در ساحل شمال جزیرهی اسلامی، 1157 گرم بر متر مربع و مدول فرسایش بادی رسوبات ساحل شرفخانه، 1948 گرم بر متر مربع در دقیقه تعیین شدهاست. برای پهنههای نمکی هر دو منطقه مدول، فرسایش بادی خیلی کم (با امکان فرسایش ناچیز) حاصل شد. در زیرپهنههای نمک خالص و نمک خاکدار ـ که نمک به صورت متبلور و سنگ نمک دیده میشود ـ احتمال ایجاد گرد و غبار نمکی خیلی کم است، اما در زیرپهنهی خاک نمکدار به خصوص در سواحل جزیرهی اسلامی، پتانسیل ایجاد گرد و غبار نمکی کم و بیش وجود دارد. مساحت این زیرپهنه حدود 35 درصد پهنهی مورد مطالعه است. در مجموع بر خلاف ارزیابیهای اولیه، خوشبختانه پتانسیل ایجاد گردوغبار نمکی در این پهنه اندک است.