دانشگاه زنجان ، k.raispour.2014@gmail.com
چکیده: (3395 مشاهده)
کشور ایران در کمربند خشک و بیابانی جهان واقع شدهاست. حاکمیت این شرایط به تبعیت از موقعیت جغرافیایی آن، سازوکار لازم را برای وقوع رویدادهای گردوغباری در بسیاری از ایام سال فراهم کرده است. پدیدهی مذکور طی سالهای اخیر با شدت و فراونی وقوع، مناطق عمدهای از ایران (به خصوص بخشهای غربی و جنوب غربی) را متأثر کرده که به لحاظ اقلیمی و زیست محیطی، مطالعه و مدیریت کاهش آثار آن در اولویت است. در این پژوهش نیز رویداد گردوغباری که در آبان 1396 اتفاق افتاد، با استفاده از شاخصهای مبتنی بر سنجش از دور چند زمانی Terra/MODIS، تحلیلهای همدیدی مبتنی بر برونداد پایگاه ECMWF و پارامترهای هواسپهر از پایگاه NCEP/NCAR بررسی شد. بنابراین، بر حسب ویژگیهای انعکاس و جذب رویداد غباری مذکور، محدودهی غبار حاصله و شدت آن به گونه ی دقیق استخراج و درجهی شدت آنها برآورد شد. سپس مسیر حرکت آن به وسیله ی دادههای چند زمانی Terra/MODIS مشخص شد. نتایج حاصل از بررسی ماهواره ای، بیانگر توافق زیاد با پایش شرایط هواشناسی حاکم در زمان وقوع گردوغبار است. همچنین نتایج نشان داد که شرایط جوی حاکم بر لایهی مرزی هواسپهر، در ایجاد تلاطم و انتقال گردوغبار از بیابانهای شمال عربستان، شرق و جنوب سوریه، و غرب و جنوب عراق به جنوب غرب ایران نقش مهم و انکارناپذیری دارد؛ به گونه ای که در رویداد مورد مطالعه، شرایط هواسپهری ناپایدار همچون قرارگیری ناوهای بسیار عمیق، چرخند قوی همراه با تاوایی مثبت قابل توجه در محور ناوه و ناپایداری و صعود هوا، زمینه را برای ایجاد شرایطی ناآرام و متلاطم بر فراز نواحی بیابانی کشورهای عربی همجوار با غرب ایران، فراهم و شرایط بسیار مساعدی برای برداشت، حمل و انتقال آن به نواحی غرب و جنوب غرب ایران مهیا کرده است.