مجله پژوهش‌های فرسایش محیطی

پخش سیلاب نقش مؤثری در کنترل سیل، تغذیه آب­های زیرزمینی، احیا و تقویت پوشش گیاهی و کنترل بیابان­زایی دارد .از آنجایی که سیلاب زمینه انتقال ذرات خاک شامل مواد آلی را فراهم می­آورد، عرصه پخش سیلاب می­تواند محلی مناسب برای ترسیب کربن آلی قابل حمل در رسوبات ناشی از سیلاب باشد. آگاهی از تغییرات میزان ذخیره کربن آلی خاک در اثر فرآیندهای مختلف در درک نقش این فرآیندها در چرخه جهانی کربن و در نتیجه کاهش اثرات گازهای گلخانه­ای اهمیت زیادی دارد. بدین­ترتیب هدف از این مطالعه ارزیابی ذخیره کربن آلی خاک در عرصه پخش سیلاب دشت ذهاب می­باشد. به این منظور 9 نوار پخش سیلاب متوالی منطقه بر اساس طرح بلوک­های تصادفی به سه بخش بالایی، میانی و پایینی تقسیم گردید و هر نوار تغذیه به سه قطعه ابتدایی، میانی و انتهایی تفکیک و در عمق 20-0 سانتی­متری خاک نمونه­برداری شد. میزان غلظت کربن آلی و وزن مخصوص ظاهری در 42 نمونه خاک در عرصه پخش سیلاب و شاهد اندازه­گیری و مقادیر ذخیره کربن آلی محاسبه گردید. نتایج نشان داد ذخیره کربن آلی خاک بین سه بخش عرصه پخش سیلاب و عرصه شاهد و همچنین بین قطعات تفکیک شده نوارهای پخش سیلاب با منطقه شاهد دارای اختلاف معنی دار می­باشد. هرچند ذخیره کربن آلی درون نوارهای تقسیم شده و یا سه بخش نوارها دارای اختلاف معنی‌دار نمی‌باشند. میانگین ذخیره کربن آلی تا عمق 20 سانتیمتری در بخش­ها که شامل بخش اول، دوم و سوم پخش سیلاب و بخش شاهد به ترتیب شامل 29/1، 02/1، 53/1، 61/4 کیلوگرم بر متر مربع (05/0p < ) و درکانال­ها با قسمت ابتدایی، میانی و انتهایی به ترتیب 04/1، 16/1، 64/1 کیلوگرم بر متر مربع برآورد شد (05/0p > ). در مجموع رسوبات منتقل شده از حوضه تغذیه کننده پخش سیلاب بدلیل شرایط نامناسب محیطی و مقادیر اندک کرین آلی رسوبات و یا خارج شدن کرین آلی به صورت کربن آلی محلول نتوانسته باعث افزایش میزان ذخیره کربن آلی عرصه پخش سیلاب شود.