استادیار تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،ایلام، ایران ، shamsasgari@yahoo.com
چکیده: (2925 مشاهده)
بررسی نقش زمین لغزش در تولید رسوب حوضه آبخیز از مسائل ضروری در مباحث مدیریت حوضه های آبخیز است. هدف این تحقیق، معرفی مدلی مناسب در زمینه ی تأثیر زمین لغزش بر بار رسوبی در حوضه آبخیز گل گل در استان ایلام است، با این فرض که بین شاخص های تأثیرگذار زمین لغزش بر بار رسوبی حوضه ی حاکم رابطه ی خطی وجود دارد. بنابراین، داده های دبی رسوب حوضه گل گل به دو روش روزانه مشاهده ای و سالانه، با استفاده از منحنی سنجه رسوب حد وسط دسته ها در طول دوره ی 30 ساله تحلیل و برآورد شد. زمین لغزش های فعال حوضه به کمک تصاویر ماهوارهای و بررسی میدانی، شناسایی و با استفاده از مدلهای خود همبستگی فضایی در محیط نرمافزاری GIS تحلیل شد. نتایج نشان داد که بهترین مدل، مدل خودهمبستگی فضایی موران است. زمین لغزشها نیز از الگوی خوشه ای برخوردار است. بعد از تحلیل عوامل در مدل همپوشانی شاخصها، لیتولوژی مارنی سازند گورپی به عنوان علت الگوی خوشه ای بودن زمین لغزشها معرفی شد. نتایج تحلیل کمی متغیرها در نرمافزارهای آماری و همبستگی در رگرسیون یک و دو متغیره، رابطه ی خطی بین شاخص های تأثیرگذار زمین لغزش بر بار رسوبی حوضه را نشان می دهد. اما این همبستگی در رگرسیون چند متغیره نشان داد که بین شاخص های تأثیرگذار زمین لغزش بر بار رسوبی در این حوضه، ارتباط غیر خطی حاکم است و شاخص شیب متوسط زمین لغزش ها با ضریب تبیین 997/0 و مساحت زمین لغزش با ضریب تبیین 870/0 ، بیشترین تأثیر را بر بار رسوبی در این حوضه دارد. البته استفاده از روش این تحقیق می تواند نتایج بهتری را در پژوهش های آتی به همراه داشته باشد.