گروه ژئومورفولوژی، دانشکدهی جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران ، myamani@ut.ac.ir
چکیده: (1965 مشاهده)
محیط طبیعی متأثر از اقلیم و تغییرات آن، اشکال ژئومورفیک مختلفی دارد. حاکمیت فازهای مختلف آبوهوایی و تغییر بیلان ماده و انرژی، به عملکرد سیستمهای متفاوت شکلزایی در محیط منجر میشود. دریاچههای دیرینه یکی از اشکال ژئومورفیک دورهی کواترنری است که امروزه بسیاری از این دریاچهها یا به طور کامل خشک شده و از بین رفتهاند، یا دریاچههای موقت و گاه دائمی دارند. پلایای جازموریان واقع در جنوب شرقی کشور که امروزه در منطقهی آبوهوایی خشک قرار دارد، درگذشته شرایط اقلیمی متفاوتی را تجربه کرده و شواهد رسوبی و ژئومورفولوژیک مبتنی بر وجود دریاچه در منطقه برجای ماندهاست. در حاشیهی این دریاچه، آثار و شواهد ژئومورفیک از جمله پادگانههای دریاچهای وجود دارد که بهترین شاهد برای بازسازی سطح آب دریاچه در گذشته است. قرار گرفتن این پادگانهها در ارتفاعهای مختلف، تغییرات سطح آب دریاچههای قدیمی را نسبت به شرایط کنونی نشان میدهد. هدف از این پژوهش، بازسازی پادگانههای دریاچهای به عنوان شواهد پالئوژئومورفولوژیک حوضه و تعیین وسعت و عمق دریاچهی جازموریان در گذشته است. این پژوهش با استفاده از مطالعات کتابخانهای، میدانی، آزمایشگاهی و نرم افزاری انجام شد. پس از بررسی منطقه برای اولین بار، پادگانههای دریاچهای در منطقه شناسایی شد. در مرحلهی بعد، نمونههای برداشت شده از این سطوح به صورت آزمایشگاهی بررسی و دریاچهای بودن آنها تأیید شد. سپس با استفاده از تکنیکهای سنجشازدور و نقشهکشی براساس ارتفاع پادگانههای دریاچهای ثبت شده، سطوح گسترهی دریاچه تعیین و در نهایت، حدود این سطوح با توجه به سایر عوامل طبیعی مانند شیب، جهت شیب، شبکه زهکشی و بررسیهای زمینشناسی تصحیح شد. نتایج حاکی از آن است که سه سطح پادگانهای در پلایای جازموریان در ارتفاع مختلف در غرب دریاچهی فصلی کنونی ـ که بیانگر فازهای مختلف اقلیمی و گسترش این دریاچه در گذشته است ـ مشخص و وسعت دریاچهی کهن نیز در این منطقه بازیابی شد.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
مدلسازی و تحلیل زمانی و مکانی رخداد انواع مختلف فرسایش محیطی دریافت: 1400/3/12 | انتشار: 1400/4/28