دانشکده علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان ، ghlamyzhrh@gmail.com
چکیده: (2163 مشاهده)
تثبیت ترانشههای پرشیب جادههای جنگلی ضرورت بالایی دارد؛ زیرا سالانه بهویژه هنگام بارندگی، رسوبات زیادی را به آبراههها وارد میکند و هزینههای زیادی را برای لایروبی و نگهداری جاده به همراه دارد. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر برخی از تیمارهای زیستمهندسی شامل نصب کیسههای جذب آب، چپر مرده و روش تثبیت سلولی بر رسوبدهی ترانشههای جادههای جنگلی در ریزشهای جوی است؛ بدین منظور در جادههای جنگلی سری یک طرح جنگلداری دکتر بهرامنیا، موقعیت مکانی ترانشههای خاکی مستعد فرسایش و رانشی بهکمک GPS در تابستان 1399 ثبت شد. سپس دوازده ترانشه هر یک با حداقل مساحت قابل کار سی مترمربع، بهصورت تصادفی ساده انتخاب و برای هر کدام به جز تیمار شاهد، تیمارهای زیستمهندسی کیسههای جذب آب، چپر مرده و تثبیت سلولی اجرا شد. پایش وضعیت ترانشهها و جمعآوری دادههای بارندگی و رسوب، پس از هر بار بارندگی در طول دو فصل پاییز و زمستان انجام شد. میزان فرسایش خاک و تحویل رسوب نیز از طریق تلهگذاری در جوی کناری و در ابتدا و انتهای ترانشههای تیمار شده و شاهد صورت گرفت. طی هر بازدید، ارتفاع رسوب (متر) و سطح رسوبگذاری (متر مربع) برای محاسبه حجم رسوب اندازهگیری شد. برای محاسبه وزن مخصوص ظاهری رسوب نیز سه نمونه خاک در پایان هر دوره به وسیله روش حلقه تهیه شد. سپس به مدت 24 ساعت در آون، خشک و نمونهها اندازهگیری شد. تجزیه و تحلیل دادهها در قالب طرح بلوک تصادفی با دو بلوک، چهار تیمار و سه تکرار در نرمافزار SAS صورت گرفت. نتایج نشان داد که بین مقدار رسوب حاصل از شیبهای تیمارشده با چپر مرده و شیب شاهد تفاوت معنیداری وجود نداشت، اما در مقایسه تیمار کیسه جذب آب و شاهد در سطح احتمال پنج درصد و در مقایسه تیمار تثبیت سلولی و شاهد در سطح احتمال یک درصد، تفاوت معنیداری مشاهده شد. به طور کلی، بررسی و پایش تیمارهای مختلف نشان داد که استفاده از تیمارهای زیستمهندسی میتواند در کاهش میزان رسوبدهی جادههای جنگلی اثر معنیداری داشته باشد.