مجله پژوهش‌های فرسایش محیطی

امروزه تبدیل جنگل‌ها و مراتع به اراضی کشاورزی و مناطق انسان­ساخت، نگرانی‌های زیادی را در زمینه­ی تخریب خاک، محیط‌زیست و تغیر اقلیم جهانی در سطح دنیا پدید آورده­است؛ از این ‌رو، مطالعه ­ی تغییرات فرسایش خاک در اثر تغییر کاربری اراضی ضروری است. بنابراین، در این پژوهش به‌ بررسی روند تغییرات کاربری اراضی در حوضه ­ی آبخیز آق­لاقان­چای استان اردبیل و تأثیر آن بر فرسایش‌ خاک پرداخته شد. بدین منظور، نقشه­ی کاربری اراضی سال­های مورد مطالعه با استفاده از روش شیءگرا و الگوریتم نزدیک­ترین همسایگی، از روی تصاویر ماهواره‌ای لندست استخراج شد. تهیه ­ی نقشه­ ی پهنه‌بندی فرسایش خاک نیز با استفاده از نقشه ­ی کاربری اراضی و عواملی شامل لیتولوژی، شیب، فاصله از آبراهه، فاصله از جاده، بارش و خاک با استفاده از روش وزن­دهی کریتیک و روش ترکیب خطی وزن‌دار صورت گرفت. براساس نقشه ­ی پهنه­ بندی فرسایش تولید شده در سال­های 1990، 2000 و 2018، به طور عمده مناطق با طبقه ­ی بسیار پرخطر و مناطق پرخطر در کاربری­های دیم­زار و مناطق کشاورزی ـ باغات قرار دارد. با توجه به پهنه‌بندی فرسایش خاک در این سال‌ها، مساحت طبقه­ ی بسیار پرخطر به ترتیب 20/11، 20/12 و 22/12 درصد و طبقه ­ی پرخطر به ترتیب 59/25، 65/26 و 29/28 درصد است که افزایش فرسایش خاک را درگذر زمان نشان می ­دهد. نتایج نشان داد تغییر مراتع و تبدیل آن به مناطق کشاورزی و انسان‌ساخت، بیشترین میزان تأثیر را بر فرسایش خاک داشته ­است.