گروه مهندسی منابع طبیعی، پژوهشکدهی منابع طبیعی و زیست محیطی، دانشگاه یاسوج ، mohsenarmin2007@gmail.com
چکیده: (3425 مشاهده)
بررسی دستورالعملهای طراحی سدهای کوتاه نشان میدهد که معمولاً موضوع تولید رسوب و اثر رسوبگذاری آینده بر عمر سد و ذخیرهی آب در آن قابل توجه نیست و اغلب بر طراحی مهندسی عمران و جنبههای سازهای آن توجه میشود. عملیات احداث سد مخزنی در خروجی حوزهی آبخیز کوهبرد با مساحت 29/38 کیلومتر مربع در استان کهگیلویه و بویراحمد، از سال 1390 شروع شدهاست. حوزهی آبخیز کوهبرد یکی از حوزههای آبخیز بدون آمار رسوب است که استفاده از مدلهای تجربی برآورد رسوب در آن الزامی به نظر میرسد تا دادههای حاصل شده، مبنایی برای برنامهریزیهای مدیریتی در حوضهی سد باشد. هدف از تحقیق حاضر، برآورد تولید رسوب حوزهی آبخیز کوهبرد با استفاده از یک مدل تجربی ویژه، همچنین ارزیابی فنی سد در حال احداث در خروجی حوضه با استفاده از یکسری شاخصهای ساده است که در مناطق مختلف دنیا توسعه یافتهاند. در این تحقیق با استفاده از نقشههای پایه و اطلاعات بررسیهای صحرایی، امتیاز 3 عامل مؤثر بر میزان تولید رسوب در مدل تجربی مذکور در قسمتهای همگن حوضه تعیین و کل حوضه میانگینگیری وزنی شد. سپس با قرار دادن امتیازهای به دست آمده در رابطهی مدل، میزان تولید رسوب برآورد شد. نتایج نشان داد میزان رسوب تولیدی در حوضهی سد کوهبرد 13/8 تن بر هکتار در سال است که با احتساب نسبت تحویل رسوب 18/0، میزان فرسایش خاک حوضه معادل 16/45 تن بر هکتار در سال است. پیشبینی میشود که بعد از 20 سال (عمر مفید سد)، حدود 27 درصد از ظرفیت ذخیرهی اولیهی سد از دست برود. نتایج این تحقیق برای برنامهریزی اقدامات اصلاحی در زمینهی حفاظت خاک در سطح حوزهی آبخیز و کاهش حجم رسوبات ورودی به مخزن سد و در نتیجه افزایش عمر آن مفید خواهد بود.