استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدهی علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل ، aghil48madadi@yahoo.com
چکیده: (3407 مشاهده)
این پژوهش با هدف آگاهی از چگونگی روابط بین رسوبدهی (متغیر وابسته) و پراکنش اجزاء لندفرمی (متغیر مستقل) در سطح حوضه آبریز قرهسو واقع در استان اردبیل انجام شد. دادههای مورد استفاده عمدتاً شامل آمار نسبتاً دقیق رسوبدهی سالانه در 19 ایستگاه هیدرومتری و مدل رقومی ارتفاع (DEM) ناحیه با دقت 30 متر بود. متغیرهای مستقل (6 متغیر) از طریق طبقهبندی لندفرمی و تعیین درصد مساحت شش جزء لندفرمی شامل ستیغ، بالادست دامنه، میاندست دامنه، پنجه دامنه، سکو و درّه به دست آمد. متغیر وابسته (رسوبدهی ویژه) نیز از طریق مقادیر رسوبدهی سالانهی ایستگاههای هیدرومتری استخراج شد. برای بررسی کاملتر و دقیقتر روابط متغیرها، از آزمونهای آماری هم ناپارامتری (کای دو) و هم پارامتری (همبستگی پیرسون و اسپیرمن) استفاده شد. در گام نخست، نتایج تحلیل آمار ناپارامتری نشان داد که به غیر از دو لندفرم درّه و ستیغ، بین توزیع طبقات رسوبدهی و توزیع طبقات اجزاء لندفرمی روابط معنیداری وجود دارد. در این بین به منظور تکرار معنیداری، اهمیت و قطعیت رابطهی لندفرم میاندست دامنه طی سه آزمون مختلف مشخص شد. هر چند نتایج تحلیل همبستگی پیرسون حاکی از روابط مستقیم لندفرمهای ستیغ، میاندست دامنه و درّه با رسوبدهی ویژه و در مقابل، روابط معکوس لندفرمهای بالادست دامنه، پاییندست دامنه و سکو با رسوبدهی است، اما روابط معنیداری حاصل نشد. بالاترین و پایینترین ضرایب همبستگی اجزاء لندفرمی با میزان رسوبدهی به ترتیب به لندفرمهای میاندست دامنه (R= 0/4) و بالادست دامنه (R= -0/03) تعلق داشت. نتایج آخرین آزمون یعنی آزمون همبستگی اسپیرمن، بار دیگر همچون آزمون کای نشان داد که بین سه لندفرم سکو، پاییندست دامنه و میاندست دامنه با رسوبدهی ویژهی حوضهها روابط معنیداری وجود دارد. بنابراین چنین نتیجه گرفته شد که طبقهبندی متغیرها به صورت اسمی و ترتیبی از اثرات باقیماندهها کاسته و باعث معنیدارتر شدن روابط متغیرها شدهاست. بهعلاوه، تأثیر آشکار و مشارکت بیشتر میاندست دامنه در رسوبدهی حوضهها، لزوم اولویت اقدامات آبخیزداری و حفاظت خاک را در این طبقهی لندفرمی گوشزد کرد.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
مدلسازی و تحلیل زمانی و مکانی رخداد انواع مختلف فرسایش محیطی دریافت: 1399/4/23 | انتشار: 1399/8/10