سال 12، شماره 1 - ( بهار 1401 )                   جلد 12 شماره 1 صفحات 94-76 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران ، n.rostami@ilam.ac.ir
چکیده:   (2049 مشاهده)
با توجه به گسترش سریع مناطق بیابانی و مشکلات ناشی از حرکت تپه‌های ماسه‌ای در این مناطق، شناخت منشأ این تپه‌ها در طرح‌های کنترل فرسایش بادی اهمیت فراوانی دارد. محدودیت‌های روش‌های سنتی سبب شده‌­است که محققان روش انگشت‌نگاری رسوب یا منشأیابی رسوبات را به‌عنوان روشی جایگزین و مناسب قابل‌­توجه قرار دهند. بنابراین، در این مطالعه با بهره‌گیری از ترکیب مناسب عناصر ژئوشیمیایی و روش‌های آماری ـ که می‌­تواند به جداسازی کاربری‌های مختلف اراضی منجر شود و با استفاده از مدل ترکیبی، سهم هر یک از کاربری‌های منطقه بیابانی ابوغویر در شهرستان دهلران از استان ایلام تعیین شد؛ بدین منظور، پانزده نمونه خاک سطحی از سه کاربری به‌عنوان منطقه برداشت و پنج نمونه از تپه‌های ماسه‌ای جمع‌آوری شد. سپس بخش کمتر از 5/62 میکرون، به‌عنوان هدف مورد آزمایش قرار گرفت و عناصر آهن و مس توسط دستگاه جذب اتمی، عنصر سدیم توسط دستگاه فلیم فتومتر، عناصر کلر، کلسیم، منیزیم، کربنات و بی‌کربنات با روش تیترسنجی و سولفات با روش استون اندازه‌گیری و از آن به ‌عنوان ردیاب استفاده شد. سپس با استفاده از روش‌های آماری مانند آزمون تجزیه واریانس یک‌طرفه، کروسکال والیس و تحلیل تشخیص، توانایی اولیه ردیاب‌ها در تفکیک منابع رسوب بررسی شد. با بهره‌گیری از روش تحلیل تشخیص، دو ردیاب سدیم و مس به‌عنوان ترکیب بهینه از ردیاب‌ها یا ردیاب‌های نهایی انتخاب شد. نتایج این تحقیق با استفاده از مدل ترکیبی با خطای نسبی 1% و ضریب کارایی مدل 99% نشان داد که سهم کاربری‌های رسوبات رودخانه‌ای، مرتع و کشاورزی به ترتیب برابر با 24/99، 76/0 و 0 درصد است. کاربری رودخانه نیز به‌عنوان منشأ اصلی رسوب در تپه‌های ماسه‌ای شناسایی شد؛ بنابراین، برای کنترل تپه‌های ماسه‌ای در این منطقه باید به تثبیت بستر رودخانه‌های منطقه پرداخت.
متن کامل [PDF 748 kb]   (504 دریافت)    

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.