شهبازی خسرو، عباسی حمیدرضا، قیصوری مرتضی، شهبازی حسین، کله هوئی مهین. کاربست ویژگیهای کانیشناسی اراضی بیابانی در کنترل کانونهای بحران بیابانی قصرشیرین استان کرمانشاه. پژوهش هاي فرسايش محيطي. 1402; 13 (1) :209-227
URL: http://magazine.hormozgan.ac.ir/article-1-734-fa.html
مؤسسه تحقیقات جنگل و مرتع، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران ، khosrw_shahbazi@yahoo.com
چکیده: (2146 مشاهده)
فرسایش بادی یکی از مهمترین عوامل اصلی ایجاد کانونهای گردوغبار در بسیاری از مناطق کشور است که در اثر تخریب اراضی و سوء مدیریت در بسیاری از مناطق ایران دیده میشود. بدین دلیل، هدف این تحقیق شناسایی شکل ناهمواریها (مورفولوژی)، فعالیت، ویژگیهای فیزیکی ـ شیمیایی و مینرالوژیکی شنزارهای استان کرمانشاه است. در این مطالعه بهمنظور دستیابی به نتایج پژوهش، کانونهای بحران در سطح استان کرمانشاه با استفاده از مطالعات میدانی و پرسشنامهای شناسایی شد. سپس با نمونهبرداری از نقاط بحرانی، ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی اراضی ماسهای در مناطق بحرانی استخراج شد. نتایج نشان داد که مهمترین شکل موجود در اراضی بیابانی منطقه موردمطالعه، پیکان ماسهای و درجه فعالیت شنزارها، نیمهفعال و بیشتر آنها تثبیت نشده است. منشأ این ماسهها از سازندهای آغاجاری است که در منطقه گسترش دارد و هرساله مقداری ماسه از آنها هوا میبیند و جدا میشود، سپس توسط باد روی اراضی کشاورزی و مرتعی قرار میگیرد و بخشی هم حاصل رسوبات ماسهای رودخانههای فصلی است. بررسی بینیکولر عناصر درخشان در بین نهشتههای بادی قصرشیرین، از نقش مؤثر آبرفتهای رودخانهای و تپههای اطراف در تغذیه مناطق ماسهای حکایت دارد. فعالیتهای کشاورزی مانند عملیات آمادهسازی بستر برای کاشت، سبب میشود این مواد فرسایشیافته به خاک اصلی اضافه شود و تغییر بافت خاک سطحی را به همراه دارد. بر اساس نتایج مطالعات آزمایشگاهی، نمونهها عمدتاً فاقد گچ، ماسهای و با pH بین 18/7 تا 95/7 و مقدار EC بین 32/0 تا 18/3 میلیموس بر سانتیمتر در نوسان است؛ بنابراین، پهنههای شناساییشده جزء ماسهزارهای با اشکال پیکانی ماسهای، غیرشور، نیمه فعال و تثبیت نشده است. بررسی مورفوسکوپی نمونهها نشان داد که بیشترین درصد نمونههای ماسهای به شکل زاویهدار است که از فاصله نسبتاً کم بین محل برداشت و رسوبگذاری حکایت دارد. پیشنهاد میشود در راستای جلوگیری از تغییر بافت خاک و تخریب ساختمان آن، اقدامات حفاظتی (احیای پوشش گیاهی، احداث بادشکن زنده، مالچ پاشی و بهبود هوموس خاک) مناسب انجام شود.
واژگان کلیدی: شنزارها، فرسایشپذیری، کانون بحران، گردوغبار، مورفولوژی.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
مدیریت و کنترل اثرات فرسایش محیطی دریافت: 1401/3/4 | انتشار: 1402/2/8