گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، ایران ، mansorparvin@pnu.ac.ir
چکیده: (2425 مشاهده)
فرایند فرسایش خاک و تشدید آن بر اثر مدیریت و بهرهبرداری نامناسب، هر ساله خسارتهای زیادی به حوضههای مناطق مختلف ایران وارد میکند. در میان روشهای متعدد مطالعات فرسایش خاک، روش آنالیز پارامترهای مورفومتریک روشی ارزان، سریع و کارآمد برای مطالعه فرسایش خاک است. حوضه نیمهخشک میانراهان به علت رخنمون سازندهای مختلف، تنوع شرایط ژئومورفولوژی، توپوگرافی ناهموار و رونق معیشت کشاورزی و دامپروری همواره در معرض خطر فرسایش خاک قرار دارد؛ بنابراین، پهنهبندی پتانسیل فرسایش خاک این حوضه برای مدیریت علمی و توسعه پایدار آن ضروری است. هدف پژوهش حاضر، پهنهبندی پتانسیل فرسایش خاک در زیرحوضههای حوضه میانراهان است. در این پژوهش، از روشهای WSA و میانگینگیری ـ که مبتنی بر محاسبه و رتبهبندی پارامترهای مورفومتریک است ـ استفاده شد. نتایج نشان داد که بر اساس این دو روش، به ترتیب 49/47% و 53/65% مساحت حوضه میانراهان در پهنههای با پتانسیل فرسایش خاک زیاد قرار دارد و نیازمند اجرای طرحهای حفاظتی است. روش WSA به علت استفاده از پارامترهای مورفومتریک شکلی، خطی و ناهمواری و محاسبه ضریب همبستگی بین آنها، در مطالعات پهنهبندی پتانسیل فرسایش خاک کارایی بهتری دارد. زیرحوضههای جنوبی، شمالی و مرکزی حوضه میانراهان نیز در زمینه فرسایش خاک به ترتیب پتانسیل کم، متوسط و زیاد دارد که میزان این پتانسیل، متأثر از شرایط ناهمواری و شکل زیرحوضهها است و پارامترهای مرتبط با شکل حوضه و ناهمواری حوضه، بیشترین تأثیر را در میزان پتانسیل فرسایش خاک زیرحوضهها دارد.