۷ نتیجه برای اصغری سراسکانرود
صیاد اصغری سراسکانرود، بتول زینالی،
سال ۳، شماره ۴ - ( زمستان ۹۲ ۱۳۹۲ )
چکیده
|
فرسایش‌پذیری ذرات رسوبی موجود در رودخانه علاوه بر این که باعث افزایش بار رسوبی رودخانه می‌شود یکی از عوامل مهم تغییرات مورفولوژیک به شمار می‌رود. در رودخانه‌هایی که میزان فرسایش‌پذیری زیاد باشد روند تغییرات مورفولوژیک با شدت زیادی عمل خواهد کرد و رودخانه اصطلاحاً ناپایدار خواهد بود و برعکس این فرایند باعث پایداری و تغییرات بسیار اندک خواهد شد. منطقه مورد مطالعه این تحقیق قسمتی از رودخانه سراسکندچای واقع در شهرستان هشترود می‌باشد. این تحقیق در پی آن است که با تحلیل ویژگیهای رسوبی رودخانه، مقاومت ذرات رسوبی نسبت به فرسایش را بررسی نماید. جهت رسیدن به این هدف، در این تحقیق نمونه‌برداری از مسیر مورد مطالعه انجام شد. سپس با استفاده از روش‌های تنش برشی و شاخص مقاومت نسبی بستر، میزان فرسایش‌پذیری تعیین شد. تحلیل دانه‌بندی رسوبات نشان داد که هیچ‌گونه رابطه معنی‌داری بین اندازه قطر دانه‌های رسوبی وجود ندارد و علت آن دخالت عوامل انسانی در تغییر ترکیب طبیعی قطر دانه‌های رسوبی می‌باشد. نتایج بررسی‌ها نشان داد که در اکثر نقاط رودخانه میزان تنش برشی بحرانی بیشتر از تنش برشی کل می‌باشد که نشان‌دهنده این است که ذرات رسوبی موجود در بستر رودخانه نسبت به فرسایش در بستر رودخانه مقاوم می‌باشند بنابراین رودخانه حالت پایداری دارد و میزان تغییرات رودخانه در آینده بسیار کم و به صورت مقطعی خواهد بود.
|
صیاد اصغری سراسکانرود، دلنیا پالیزبان، الناز پیروزی،
سال ۸، شماره ۱ - ( بهار ۱۳۹۷ ۱۳۹۷ )
چکیده
تهیهی نقشهی کاربری اراضی با استفاده از دادههای دورسنجی، یکی از جدیدترین و پرکاربردترین روش‌های تهیهی نقشهی کاربری اراضی و مقایسهی کاربریهای موجود است. عدم رعایت قابلیـت توسـعهی زمـین در انتخاب کاربری‌ها و مدیریت غیر اصولی آنها، باعث فرسایش مـی‌شـود. پژوهش حاضر به منظور بررسی روند تغییرات کاربری اراضی و تأثیر آن بر فرسایش، با استفاده از تصاویر سال ۲۰۰۰ و ۲۰۱۷ سنجده ASTER ماهوارهی TERRA انجام شدهاست. نقشهی کاربری اراضی نیز با استفاده از روش شیءگرا تهیه شد. برای ارزیابی صحت نتایج، از دادههای آموزشی استفاده شد. سپس مهمترین روش‌های ارزیابی صحت، شامل د‌قت‌کلی و ضریب کاپای طبقه‌بندی استخراج شد که برای سال ۲۰۰۰ و ۲۰۱۷ به ترتیب ۸۹/۰ و ۹۲/۰ درصد بود. نقشهی پهنهبندی فرسایش با استفاده از نقشههای کاربری اراضی، حاصل و عوامل شامل شیب، لیتولوژی، فاصله از جادّه، فاصله از آبراهه، بارش و خاک با استفاده از روش وزندهی کرتیک و روش WLC انجام شد. نتایج نشان داد در نقشهی کاربری حاصل، بیشترین میزان مساحت در سال ۲۰۰۰ به کاربری مراتع اختصاص دارد که در سال ۲۰۱۷ به طور چشمگیری این کاربری کاهش یافته و به زمینهای زراعی تبدیل شدهاست. با توجه به نقشهی پهنهبندی فرسایش سال ۲۰۰۰، به ترتیب ۷۹/۸ و ۲/۲۸ درصد و با توجه به پهنهبندی فرسایش ۲۰۱۷، به ترتیب ۰۴/۱۱ و ۰۸/۳۴ درصد از مساحت شهرستان در دو طبقهی بسیار پرخطر و پرخطر قرار دارد. میتوان افزایش مساحت مربوط به طبقات بسیار پرخطر و پرخطر فرسایشی را در حوضهی مورد مطالعه به علل زیر: تبدیل اراضی با پوشش مرتعی به اراضی زراعت آبی، افزایش مناطق مسکونی در حاشیهی رودخانه، رعایت نکردن حریم رودخانه، افزایش خطوط ارتباطی و به تبع آن دخالت انسان در محیط؛ مرتبط دانست.
صیاد اصغری سراسکانرود، مهدی فعال نذیری، علی اصغر اردشیر پی،
سال ۹، شماره ۲ - ( تابستان ۱۳۹۸ ۱۳۹۸ )
چکیده
امروزه تبدیل جنگل‌ها و مراتع به اراضی کشاورزی و مناطق انسانساخت، نگرانی‌های زیادی را در زمینهی تخریب خاک، محیط‌زیست و تغیر اقلیم جهانی در سطح دنیا پدید آوردهاست؛ از این رو، مطالعه ی تغییرات فرسایش خاک در اثر تغییر کاربری اراضی ضروری است. بنابراین، در این پژوهش به بررسی روند تغییرات کاربری اراضی در حوضه ی آبخیز آقلاقانچای استان اردبیل و تأثیر آن بر فرسایش خاک پرداخته شد. بدین منظور، نقشهی کاربری اراضی سالهای مورد مطالعه با استفاده از روش شیءگرا و الگوریتم نزدیکترین همسایگی، از روی تصاویر ماهواره‌ای لندست استخراج شد. تهیه ی نقشه ی پهنهبندی فرسایش خاک نیز با استفاده از نقشه ی کاربری اراضی و عواملی شامل لیتولوژی، شیب، فاصله از آبراهه، فاصله از جاده، بارش و خاک با استفاده از روش وزندهی کریتیک و روش ترکیب خطی وزن‌دار صورت گرفت. براساس نقشه ی پهنه بندی فرسایش تولید شده در سالهای ۱۹۹۰، ۲۰۰۰ و ۲۰۱۸، به طور عمده مناطق با طبقه ی بسیار پرخطر و مناطق پرخطر در کاربریهای دیمزار و مناطق کشاورزی ـ باغات قرار دارد. با توجه به پهنهبندی فرسایش خاک در این سال‌ها، مساحت طبقه ی بسیار پرخطر به ترتیب ۲۰/۱۱، ۲۰/۱۲ و ۲۲/۱۲ درصد و طبقه ی پرخطر به ترتیب ۵۹/۲۵، ۶۵/۲۶ و ۲۹/۲۸ درصد است که افزایش فرسایش خاک را درگذر زمان نشان می دهد. نتایج نشان داد تغییر مراتع و تبدیل آن به مناطق کشاورزی و انسانساخت، بیشترین میزان تأثیر را بر فرسایش خاک داشته است.
صیاد اصغری سراسکانرود، الناز پیروزی،
سال ۱۱، شماره ۳ - ( پائیز ۱۴۰۰ )
چکیده
رودخانه و فرایندهای رودخانه‌ای در سطح زمین، مهمترین سیستمهای ژئومورفیک فعال است که در اثر کنترل‌کننده‌های محیطی و دستکاری‌های انسانی در سیستمهای طبیعی، طی مقاطع زمانی و مکانی مختلف، تغییرات متفاوتی را از خود نشان می‌دهند. این تغییرات و جابه‌جایی‌ها مشکلاتی را برای کاربریهای انسانی و اکولوژیکی ایجاد می‌کند و از مباحث مهم در ژئومورفولوژی رودخانه‌ای محسوب می‌شود. هدف پژوهش حاضر، بررسی اثرات احداث سد سهند بر شرایط هیدرولوژیکی رودخانه قرانقوچای از بازه پاییندست سد سهند تا روستای خراسانک و تحلیل تغییر شکل هندسی مجرا، در بازه زمانی ۱۳۷۴ تا ۱۳۹۷ است. این پژوهش متکی بر کارهای میدانی، استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، دادههای هیدرومتری، نقشههای توپوگرافی و زمین‌شناسی است. شرایط هیدرولوژیکی رودخانه با استفاده از ۲۶ شاخص هیدرولوژیکی، در دو دوره قبل از احداث سد و بعد از احداث آن محاسبه شد. سپس برای بررسی رابطه معناداری شاخص‌ها، از آزمون آماری T جفتی استفاده شد. به منظور بررسی تغییرات شکل مجرا نیز از پارامترهای بررسی شکل هندسی رودخانه شامل ضریب خمیدگی و زاویه مرکزی استفاده و میزان مهاجرت مجرا با استفاده از روش ترانسکت محاسبه شد. با توجه به نتایج مطالعه، از لحاظ شاخص‌های هیدرولوژیکی Q۵، Q۱۰، Q۱۵، دبی حداقل، دبی حداکثر و دبی مد، بین دو دوره قبل و بعد از احداث سد تفاوت معناداری دیده می‌شود. میانگین ضریب خمیدگی در سال ۱۳۷۴، ۱۵/۱ بود و در سال ۱۳۹۷ به مقدار ۱۸/۱ افزایش یافت و الگوی رودخانه از پیچان‌رودی بسیار توسعهیافته به توسعهیافته تبدیل شد. میانگین آهنگ مهاجرت مجرای رودخانه در طی بازه زمانی ۲۴ ساله مورد مطالعه، در حدود ۱۴۳/۰ متر در سال بود. بیشترین مقدار جابهجایی عرضی مجرا، در ترانسکت یک به میزان ۴۱/۰ متر در سال و کمترین جایه‌جایی در ترانسکت یازده، به مقدار ۰۲۲/۰ متر در سال است. در نتیجه، مشخص شد که رودخانه قرانقوچای در بازه مطالعاتی، تغییرات مورفولوژیکی و جابهجایی مجرا داشتهاست و عوامل مؤثر این تغییرات به طور عمده شامل تغییرات دبی به ویژه در زمینه احداث سد، فرسایشپذیر بودن سازندهای بستر و کنار رودخانه و عوامل مختلف انسانی است.
صیاد اصغری سراسکانرود، حسن مظفری، فریبا اسفندیاری،
سال ۱۲، شماره ۲ - ( تابستان ۱۴۰۱ )
چکیده
احداث سد بر روی رودخانه‌ها هم در بالادست و هم در پاییندست، به تغییرات ژئومورفولوژی و زیست‌محیطی گسترده‌ای منجر می‌شود. در همین راستا برای ارزیابی اثرات سد گلابر در دوره قبل و بعد از ساخت سد، از روش‌های یادگیری ماشین استفاده شد. برای دسترسی به دادههای موردنیاز این پژوهش نیز از مدل‌های رقومی ارتفاعی تصاویر ماهواره‌ای استر به‌صورت سری زمانی استفاده شد. ابتدا از طریق مدل GCD، تغییرات حجمی میزان فرسایش و رسوب در پاییندست سد محاسبه شد. سپس از دادههای حاصل از این مدل به‌عنوان متغیر هدف در کنار لایه‌های نه‌گانه ژئومورفومتری و بارش و رواناب به‌عنوان دادههای پیش‌بین، برای پیاده کردن الگوریتم‌های یادگیری ماشین به سه روش رگرسیون خطی چندگانه، درخت تصمیم و جنگل تصادفی استفاده شد. از هفتاد درصد داده‌ها برای مدل‌سازی و از سی درصد آنها برای ارزیابی در نرم‌افزار برنامه‌نویسی R استفاده شد. نتایج مدل‌سازی نشان داد که بهره‌برداری از سد، در میزان فرسایش و رسوب بستر رودخانه به شدت اثرگذار بود که در مدل RF سری زمانی اول، ضریب همبستگی و خطای RMSE به ترتیب ۰,۷۷ و ۰,۸۷ به دست آمد. اما برای دوره بعد از بهره‌برداری از سد، این ارقام به ترتیب ۰,۷۱ و ۰,۸۹ بود. نقشههای تولیدشده با روش درخت تصمیم نیز روند فرسایش و رسوب را در بستر رودخانه در هر دو دور سری زمانی به‌خوبی مدل‌سازی کرد، اما خروجی مدل رگرسیون خطی دقت کافی نداشت. برای ارزیابی اجمالی الگوریتم‌های یادگیری ماشین علاوه بر ارزیابی با دادههای آزمایشی خود مدل‌ها، با نتایج میانگین کلی برخی از شاخص‌های مورفومتری رودخانه مانند تعداد پیچانرود، زاویه مرکزی، طول کانال و شاخص سینوزیته نیز ارزیابی شد.
احسان قلعه، صیاد اصغری سراسکانرود، فریبا اسفندیاری، بتول زینالی،
سال ۱۴، شماره ۱ - ( بهار ۱۴۰۳ )
چکیده
مشاهدات فرسایش خاک و بار رسوب برای رودخانه‌ها در بسیاری از نقاط جهان، به ویژه در کشورهای در حال توسعه بسیار کم است و همچنین تولید و انتقال رسوب معلق در سیستم رودخانه‌ای دارای فرآیند پیچیده‌ای است که تحت تأثیر عوامل زیادی می‌باشد. یکی از این عوامل، ویژگیهای فیزیوگرافی حوزههای آبخیز است که بخش مهمی از مطالعات فرسایش و رسوب بوده و اثر تعیین کنندهای در ویژگیهای هیدرولوژیکی دارند. لذا هدف از مطالعه حاضر بررسی عوامل کنترل کننده رسوب معلق رودخانه قره‌سو استان اردبیل با استفاده از تحلیل مولفه‌های اصلی (PCA) و رگرسیون چندمتغیره است. به منظور تعیین ارتباط بین متغیرهای مورد استفاده از جمله ارتفاع، مساحت، محیط، شیب، طول آبراهه اصلی، تراکم زهکشی، بارش بیشینه، زمان تمرکز، دبی، ضریب فرم حوضه، ضریب گردی، ضریب گشیدگی، شاخص شکل حوضه، نسبت لمنیسکیت، پوشش گیاهی و سازندهای فرسایشپذیر با رسوب هر حوضه، ابتدا از آزمون همبستگی پیرسون جهت ارزیابی میزان همبستگی بین متغیرهای مستقل و متغیر وابسته (رسوب) و سپس از تحلیل رگرسیون چند متغیره گام به گام استفاده شد. همچنین جهت شناسایی عوامل تأثیرگذار بر میزان تولید رسوب حوضه از بین متغیرهای موجود، از روش تحلیل مؤلفههای اصلی استفاده شد. نتیجه بررسی ارتباط بین متغیرهای حوضه با رسوب نشان داد که مقدار رسوب تولیدی با متغیر زمان تمرکز، همبستگی مثبت داشته و در سطح ۵ درصد معنیدار بوده است. همچنین نتایج تحلیل مولفه‌های اصلی نشان داد که چهار عامل مساحت، طول آبراهه اصلی، زمان تمرکز و ضریب کشیدگی به ترتیب با ۲۳۰/۳۷ درصد، ۷۳۵/۲۴ درصد، ۹۵۰/۱۶ درصد و ۸۴۹/۹ درصد از واریانس تمامی متغیرهای پژوهش را تبیین می‌کنند که نشان می‌دهد ۴ عامل مذکور بیش از ۸۸ درصد تولید رسوب در حوضه قره‌سو را بر عهده دارند. نتایج حاضر ضمن معرفی عوامل تاثیرگذار بر میزان تولید رسوب در حوزه آبخیز قره‌سو، می‌تواند برای برآورد رسوب به مناطق فاقد آمار تعمیم داده شود.
الناز پیروزی، صیاد اصغری سراسکانرود، بتول زینالی،
سال ۱۵، شماره ۱ - ( بهار ۱۴۰۴ )
چکیده
فرسایش خاک، مشکل جهانی است که به طور جدی منابع آب و خاک را تهدید می‌کند و تغییرات کاربری اراضی از عمده عوامل دخیل در افرایش پتانسیل فرسایش می‌باشد. شهرستان مشکین‌شهر، با نظر به شرایط محیطی از دیرباز تحت تأثیر وقوع فرسایش بوده است، امّا در طی سالهای اخیر، با توجه به روند رو به‌رشد جمعیّت و تغییرات غیراصولی کاربری اراضی، پتانسیل رخداد این مخاطره در سطح شهرستان افزایش یافته است. بر این‌اساس، هدف پژوهش حاضر بررسی اثرات تغییرات کاربری اراضی بر فرسایش خاک، در سطح این شهرستان می‌باشد. در راستای دستیابی به اهداف پژوهش، نقشۀ طبقه‌بندی‌شدۀ کاربری اراضی برای دو سال ۲۰۰۲ و ۲۰۲۴ با استفاده از روش طبقه‌بندی شیءگرا استخراج گردید. به‌منظور پهنهبندی خطر فرسایش، بعد از تهیۀ لایه‌های اطّلاعاتی عوامل مؤثر بر فرسایش در محیط GIS، مدل‌سازی نهایی با بهره‌گیری از روش ترکیب خطی وزن‌دار صورت پذیرفت. نتایج نشان داد که در هر دو دورۀ زمانی مورد مطالعه کاربریهای مراتع ضعیف و زراعت دیم بیشترین مساحت شهرستان را پوشش می‌دهند و بیشترین تغییر کاربری شهرستان به صورت تبدیل مراتع ضعیف به زراعت دیم بوده است. با نظر به نقشه پهنهبندی فرسایش نیز در سال ۲۰۰۲ مساحت طبقه بسیار پرخطر و پرخطر، ۳۰۸/۲۱۶ و ۰۶۸/۷۷۹ کیلومترمربع بوده است که مقدار این طبقات در سال ۲۰۲۴ به ترتیب؛ به ۲۴۸/۶۰۰ و ۲۲۸/۸۲۰ کیلومترمربع افزایش یافته است. با نگاهی به نتایج حاصل از تحلیل تغییرات کاربری اراضی و انطباق آن با نقشههای پتانسیل خطر فرسایش، میتوان کاهش سطح مراتع، باغات و پوشش جنگلی و در مقابل افزایش مساحت اراضی زراعی (آبی و دیم) و نواحی مسکونی را به عنوان مهمترین دلایل افزایش پتانسیل فرسایش خاک در سطح شهرستان مشکین‌شهر مطرح نمود.
