آیدین مرادی، سمیه عمادالدین، علیرضا صداقت دهقی،
سال ۱۳، شماره ۱ - ( ۲-۱۴۰۲ )
چکیده
یکی از انواع فرسایش‌ها، فرسایش تونلی است که با توجه به عملکرد پیچیده تشکیل و مشکلات اندازهگیری، در مقایسه با فرسایشهای سطحی کمتر مطالعه شدهاست. فرسایش تونلی از جمله فرسایشهای آبی است که وقوع آن به تغییرات بارزی در چشمانداز زمین و تخریب محیط زیست منجر میشود. روستای چشمهلی در ۴۵ کیلومتری شمال شرق کلاله و در ۲۷ کیلومتری جنوب غرب مراوه‌تپه در استان گلستان واقع شدهاست. مطالعات ژئوالکتریک در محدوده روستای چشمهلی، با هدف مطالعه فرسایش تونلی، چهار پروفیل به نامهای AB، CD، EF و GH در این روستا طراحی شد و پس از برداشت دادههای صحرایی، پردازش دادههای به دست آمده از این مطالعات انجام شد. پژوهش حاضر با استفاده از تکنیکها و روشهای ژئوالکتریک و ژئوتکنیک به منظور آشکارسازی، ارزیابی و تحلیل بخش زیرسطحی زمین انجام شد. همچنین با توجه به اینکه مطالعه سطوح زیرین زمین در صورت کند و کاو هزینه بالایی دارد؛ استفاده از سایر تکنیکهای دقیق از نیازهای اساسی به نظر میرسد. به همین دلیل، در پژوهش حاضر از تکنیک ژئوالکتریک از شاخههای ژئوفیزیک استفاده شد و دادههای به دست آمده با اطلاعات ژئوتکنیکی مورد ارزیابی و دقتسنجی قرار گرفت. دادههای مربوط به مقاومت الکتریکی پس از برازش و پردازش، در نرمافزار تخصصی RES۲dinv تحلیل و نتایج آن به صورت مقاطع ژئوالکتریکی و نقشههای هممقاومت ارائه شد. مقادیر مقاومت ویژه به دست آمده در پروفیلهای مورد مطالعه، عمدتاً متأثر از واحدهای لسی منطقه است. روند تغییرات مقاومت الکتریکی در برخی مقاطع، به طور متناوب با افزایش یا کاهش همراه است. با توجه به میزان مقاومت ویژه به دست آمده و مقایسه آن با نتایج دادههای ژئوتکنیکی، افزایش مقدار مقاومت ویژه اغلب با واحدهای سنگی (آهکی) در ارتباط است و در تحتانیترین عمق مورد مطالعه آشکار میشود. مقاطع مقاومت الکتریکی و نقشههای هم مقاومت نشان داد که قرارگیری سطوح میانی با کمترین میزان مقاومت الکتریکی در بین بخشهای نسبتاً تحکیمیافته سطحی و واحدهای سنگی سطوح تحتانی، شرایط را برای ایجاد فرسایشهای تونلی فراهم نموده است. توزیع شیب توپوگرافی، با جریانهای زیرسطحی هم سو بوده و با توجه به مهیا بودن شرایط زمین، از عوامل مهم در رخداد پایپینگ و فرسایش تونلی است. روش ژئوالکتریک با توجه به حساسیت مقدار مقاومت الکتریکی به تغییرات ساختاری در سطوح زیرین، قابلیت مناسبی دارد و در صورت استفاده، به کاهش هزینهها در سایر مطالعات اجرایی منجر میشود.
