مجله پژوهش‌های فرسایش محیطی

تغییرات کاربری اراضی یک حوضه در طول زمان، بر بسیاری از فرآیندهای فرسایش خاک و تولید رسوب اثر می­گذارد و باعث از بین رفتن کیفیت و حاصل­خیزی خاک می­شود. از سوی دیگر، با افزایش تولید رسوب و تجمع آن در مخزن سدها به کاهش عمر مفید آنها می­انجامد. هدف از این مطالعه، بررسی اثراتی است که اجرای سناریو تغییر کاربری اراضی در میزان رواناب و رسوب خروجی از حوضه اعمال می­کند. شبیه­سازی رواناب و رسوب با توجه به سناریوی تعریف شده برای حوزه­ی آبخیز مورد بررسی، با استفاده از مدل SWAT براساس شاخص­های آماری صورت گرفت. شاخص­های ضریب تبیین و نش ــ ساتکلیف در مرحله­ی واسنجی، به ترتیب 55/0 و 60/0 و در مرحله­ی اعتبارسنجی 58/0 و 62/0 به دست آمد که بیانگر کارایی مدل در این حوزه است. سناریوی ارائه شده، در جهت بهبود وضعیت پوشش حوضه بوده­است؛ به این صورت که در اراضی فاقد پوشش حوضه ـ که طی دوره­ی آماری وسعت آن به مرور بیشتر شده­ ـ مخلوطی از درختان همیشه سبز و خزان کننده با تراکم متوسط کشت شود. پس از بررسی نتایج حاصل از این سناریو و مقایسه­ی رواناب و رسوب شبیه­سازی شده، مشاهده شد که این تغییر کاربری به­ویژه در نقاط اوج به کاهش رواناب و رسوب و در پی آن کاهش تخریب منجر شده­؛ بدین صورت که رسوب معلق تولید شده به میزان 52 درصد و رواناب به میزان حدود 32 درصد کاهش یافته­است.