استادیار گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ملایر، همدان ، Ka_shayesteh@yahoo.com
چکیده: (4274 مشاهده)
آلودگی هوا یکی از بحرانهای محیط زیستی است که آثار منفی آن بر ابعاد مختلف زندگی انسان و سایر موجودات نمود پیدا کرده است. گردوغبار یکی از انواع آلایندههای هوا است که در سالهای اخیر به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک مشکلات فراوانی را ایجاد کرده است. مهمترین راهکار مدیریت پدیده گردوغبار، شناسایی کانون تولید به منظور کنترل آن از منشا است. این مطالعه با هدف شناسایی مناطق دارای پتانسیل تولید گرد و غبار در محدوده استان همدان صورت گرفته است. در این راستا ضمن در نظر گرفتن حریم 15 کیلومتری در اطراف مرز استان همدان، مهمترین شاخصهای موثر در ایجاد طوفانهای گردوغبار بررسی، شناسایی و نقشهسازی شدند. سپس نقشههای کاربری اراضی، پوشش گیاهی، رطوبت خاک و زبری سطح زمین براساس تصاویر ماهوارهای برای سالهای 2001، 2009 و 2018 تهیه و با استفاده از توابع فازی طبقهبندی شدند. در نقشه کاربری اراضی، آن دسته از فعالیتهایی که میتوانند منشا تولید گردوغبار باشند شناسایی و اولویتبندی شدند. در شاخصهای دیگر نیز کاهش پوشش گیاهی، کاهش رطوبت خاک و کاهش زبری زمین به عنوان شاخصهای موثر بر افزایش پتانسیل گردو غبار در نظر گرفته شدند. در نهایت ضمن وزندهی شاخصهای مختلف از تلفیق شاخصها، مناطق دارای بیشترین پتانسیل ایجاد گرد و غبار شناسایی و اولویت بندی شدند. حساسترین مناطق در شمال غرب استان و همچنین بخشهایی از شرق و مرکز واقع شده اند. از سوی دیگر، گسترش بسیار شدید مناطق با پتانسیل بالای تولید گرد و غبار در سطح استان، طی دوره مورد مطالعه، مشاهده می شود. این مساله، لزوم توجه جدی و انجام اقدامات مدیریتی را نمایان میسازد.