گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران ، alinourikermani@gmail.com
چکیده: (2861 مشاهده)
امروزه فضای شهرها در اثر تغییرات گسترده و شتابان در فرایند جمعیتپذیری و الگوی سکونت و افزایش بارگذاریهای محیطی و اقتصادی در بسترهای جغرافیاییِ مخاطرهآمیز، به توجه بیشتری نیاز دارند. در سالهای اخیر در مقیاس جهانی، نهادها و آژانسهای فعال در زمینه کاهش خطر مخاطرات طبیعی، بیشتر فعالیتهای خود را بر دستیابی به جامعه تابآور متمرکز ساختهاند. بهعنوان هدف پژوهش ابعاد تابآوری فرسایشی و کالبدی در سطح بافت فرسوده شهر ایلام سنجیده شدند. پژوهش حاضر به لحاظ هدف توسعهای ـ کاربردی و از لحاظ روششناسی توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانهای و بررسیهای میدانی است. برای دستیابی به اهداف تحقیق، شاخصهایی در دو بخش و 8 دسته شامل (جنس مصالح، قدمت ساختمان، اسکلت، تعداد طبقات، دانهبندی و نفوذپذیری در بخش کالبدی) و(شیب، جنس خاک در بخش فرسایشی) استخراج شدند. در این پژوهش برای ارائه الگوی تابآوری با رویکردی جدید از طریق الگوریتم رقابت استعماری (درخت پوشای مینیمم MST) در محیط نرمافزار Matlab 2016 استفاده گردیده است و برای فضایی سازی شاخصها نیز از روش Tracking Analyst Tools در فرآیند تحلیل شبکه در محیط نرمافزار ArcGIS استفاده شده است نتایج نشان داد که قسمتهای قابلتوجهی از بافت فرسوده شهر ایلام در محدوده طیفی تابآوری متوسط تا خیلی کم قرار گرفتهاند بهگونهای که بخش مرکزی شهر که منطبق بر بافت فرسوده شهر است به دلیل عدم برخورداری از سیستم سازهای استاندارد و مصالح پایدار و همچنین عدم توانایی ساکنین در بهبود وضع موجود سبب شکلگیری محدودههایی با میزان تابآوری کم و خیلی کم شدهاند، بهگونهای که این وضعیت در زمان وقوع بلایای طبیعی بهصورت چشمگیری خود را نمایان تر خواهند کرد همچنین بررسی مقایسات مکانی تابآوری نشان میدهد که 62 درصد از مساحت بافت فرسوده شهر ایلام در بازه تابآوری نسبتاً کم تا خیلی کم قرار دارند که نیازمند برنامهریزی هرچه سریعتر برای این قسمت از بافت شهر است.