گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران ، maghsoud@ut.ac.ir
چکیده: (2233 مشاهده)
فرسایش بادی یکی از مهمترین فرایندهای طبیعی در مناطق خشک و نیمه خشک است. این فرایند در شرایطی رخ میدهد که علاوه بر وجود خاک حساس، باد دارای حاکمیت و سرعت قابل توجه باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی پتانسیل فرسایش بادی و توان حمل رسوبات آن در استان خوزستان و براساس دادههای بادسنجی طی سالهای 2000 تا 2019 انجام شد. به این منظور، پنج ایستگاه سینوپتیک دارای دادههای معتبر انتخاب و گلباد و گلماسه هر یک با نرمافزارهای WRplot و Sand Rose Graph ترسیم شد. سپس با استفاده از آنالیز دادههای باد ایستگاههای مجاور ریگزارها و تلفیق آن در محیط ARC GIS، نقشه همبارش، تبخیر و تعرق پتانسیل و درصد سرعتهای بیش از سرعت آستانه فرسایش در ارتفاع ده متری از سطح زمین تهیه شد و در نهایت، نقشه میزان فعالیت ریگ خوزستان ترسیم شد. نتایج پژوهش حاضر در زمینه توان حمل ماسه و فراوانی بادهای فرساینده نشان داد که غالب بادها در همه ایستگاهها از جهت غربی میوزد، اما در ایستگاه امیدیه بادها از سمت شمال غرب جریان دارد. نتایج گلماسههای سالانه بیانگر آن است که در بین ایستگاههای مورد مطالعه، بیشترین توان باد در حمل ماسه (DP) مربوط به ایستگاه امیدیه با 13/226 واحد برداری و کمترین آن مربوط به ایستگاه رامهرمز با یازده واحد برداری است. جهت بردار برآیند توان حمل ماسه (RDD) در ایستگاههای مورد مطالعه نیز نشان میدهد که جهت حرکت ماسهها در ایستگاه بستان و رامهرمز به سمت شرق، امیدیه به سمت جنوب شرق، اهواز به سمت شمال شرق و شوش به سمت شمال است. تحلیل جهت حرکت گلماسهها، انطباق کامل حرکت آنها را با گلبادهای ایستگاههای مورد مطالعه نشان میدهد. همچنین نتایج حاصل از مدل لنکستر نشان داد که بیشتر ریگزارهای خوزستان از نوع کاملاً فعال و فعال است، فقط بخشهای شمال غرب ریگزار فعالیت کمتری دارد.