دانشگاه جیرفت، جیرفت، کرمان. ، zamani@ujiroft.ac.ir
چکیده: (2280 مشاهده)
تغییر کاربری اراضی معمولاً در اولین گام بر ویژگیهای خاک یک منطقه تأثیر میگذارد که معمولاً تخریب و فرسایش خاک را در پی دارد. بر همین اساس، تأثیر نوع کاربری بر برخی از ویژگیهای خاک در بخشی از اراضی دشت جیرفت صورت گرفت. در این تحقیق از خاک سطحی (104 نمونه) در چهار کاربری زراعی، اراضی کشاورزی رها شده، نخلستان و جنگل طبیعی نمونهگیری شد، سپس برخی از ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک شامل درصد شن، سیلت و رس، هدایت الکتریکی، اسیدیته، نسبت جذب سدیم، آهک، کربن آلی، چگالی ظاهری، حد روانی، حد خمیری، سطح ویژه، ظرفیت تبادل کاتیونی و رطوبت هیگروسکوپی مطالعه و در پایان، توزیع مکانی نقشههای پراکنش مکانی پارامترهای مورد نظر نیز ترسیم شد. نتایج نشان داد که نوع کاربری به تغییر ویژگیهای مورد مطالعه منجر شدهاست. بیشترین درصد رس (46 درصد) در بوتهزار مشاهده شد. تغییر در درصد ذرات خاک در کاربریهای مختلف میتواند بیانگر تأثیر نوع مدیریتها بر روند هدررفت ذرات خاک باشد. تغییر در ویژگیهای بافتی خاک، تغییر در سطح ویژه و حدود آتربرگ، مقدار رطوبت هیگروسکوپی و ظرفیت تبادل کاتیونی خاک را در پی داشت. نقشههای کریجینگ و جدول همبستگی این ویژگیها نیز به خوبی این موضوع را نشان میدهد. رها شدن بخشی از اراضی کشاورزی از حدود بیست سال قبل، به افزایش شوری خاک و کاهش مقدار ماده آلی آن منجر شد و این بخش از اراضی، شرایط حاصلخیزی مناسبی نداشت. مقدار هدایت الکتریکی و کربن آلی در این کاربری نیز به ترتیب حدود دو برابر بیشتر و حدود بیست درصد کمتر از اراضی زراعی بود. پیشنهاد میشود در صورت فراهم بودن شرایط از نظر تأمین آب، این کاربری به عنوان زمین کشاورزی احیا و استفاده شود، یا میتوان با کاشت گیاهان مقاومی نظیر گز، خاک این کاربری را حفظ و از تخریب آن جلوگیری کرد.