گروه علوم جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان ، m.akbarian@hormozgan.ac.ir
چکیده: (2389 مشاهده)
تغییرات اقلیمی بر ویژگیهای حوضههای آبخیز تأثیراتی بهجا میگذارد که بهنوبه خود به تغییر در فرسایش و رسوب حوضه منجر میشود. این پژوهش با تأکید بر نقش عامل فرسایندگی باران، با استفاده از دادههای ایستگاهی بارش، دادههای خروجی دو مدل BCC-CSM2-MR و CanESM5، گزارش پنجم، سناریوهای 6/2، 5/4، 5/8 و مدل RUSLE به برآورد و پیشیابی تغییرات فرسایش خاک در حوضه آبخیز میناب پرداخته است. عوامل مدل RUSLE محاسبه و مدل برای سالهای 2010 و 2019 اجرا شد. در مرحله بعد برای تعیین اثر تغییر اقلیم بر فرسایندگی بارش، از مدلهای اقلیمی استفاده شد. برای ارزیابی مدلهای اقلیمی نیز نتایج پیشیابی مدلها در سال 2010 و 2019 استخراج شد، سپس با استفاده از دادههای واقعی و معیارهای RMSE و MAE به ارزیابی خطای مدلها و سناریوها پرداخته شد. نتایج نشان داد که میانگین لایه فرسایندگی باران از 41.57 در سال 2010 به 52.1 در سال 2020 افزایش داشت. خروجی دو مدل BCC-CSM2-MR و CanESM5 نیز از افزایش میزان فرسایندگی بارش در سال 2040 حکایت داشت. میانگین فرسایش در سال 2010، 13.8 تن بر هکتار در سال بود که در سال 2020 با 23 درصد افزایش به 17.0 تن بر هکتار در سال افزایش یافت و پیشیابی شد که در سال 2040 با 25 درصد افزایش نسبت به 2010، به 17.3 تن بر هکتار در سال افزایش خواهد یافت. بر طبق نتایج، در آینده نزدیک (2040) فرسایش در بخشهای شمالی و کوهستانی حوضه آبخیز میناب افزایش مییابد. به نظر میرسد دو عامل LS و R، مهمترین عوامل مدل RUSLE است که بر تغییرات مکانی ـ زمانی فرسایش در این حوضه مؤثر میباشد. LS متأثر از ویژگیهای شیب حوضه از جنوب به شمال افزایش خواهد یافت، ولی فاقد تغییرات زمانی خواهد بود. R نیز متأثر از تغییر اقلیم، در سال 2040 نسبت به دوره قبل افزایش خواهد داشت و به افزایش فرسایش در سال 2040 منجر خواهد شد.