مجله پژوهش‌های فرسایش محیطی

فرسایش خندقی زمانی مطرح می‌شود که فرآیندهای ایجابی آن در شدیدترین حالت عمل کرده و به بیان دیگر مساعدترین شرایط برای عملکرد فرآیندهای ایجابی مهیا باشد. یکی از مهم‌ترین مسائل در بحث پایش و ارزیابی فرسایش خندقی تعیین معیاری جهت استخراج و شناخت این نوع از فرسایش است. در این مقاله با قرار‌دادن فاکتور شیار و آبراهه به عنوان خندق و انتخاب آن به عنوان متغیر وابسته و انتخاب معیارهایی چون لیتولوژی، کاربری زمین، خاک؛ و معیارهای مستخرج از ویژگی‌های فیزیوگرافیکی منطقه (شیب، جهت شیب، شاخص رطوبت توپوگرافی، فاکتور طول دامنه و فاکتور قدرت جریان) به عنوان متغیرهای مستقل یا عوامل زمینه ساز، با استفاده از روش آماری رگرسیون چند متغیره بر اساس بیشترین همبستگی بین متغیر وابسته و متغیرهای مستقل مبادرت به استخراج معادله رگرسیونی بین عوامل مذکور گردید. بر اساس روش به کاربرده شده در این آماره در نهایت چهار متغیر لیتولوژی، کاربری زمین، خاک و شاخص رطوبت توپوگرافی به عنوان مؤثرترین عوامل و فاکتورهای زمینه‌ساز در فرآیند فرسایش خندقی انتخاب و بر اساس میزان همبستگی هر یک از متغیرهای مستقل با متغیر وابسته ضرایب مربوطه محاسبه گردید. با توجه به معادله مذکور و دخالت دادن هر یک از ضرایب در فاکتورهای زمینه ساز در محیط نرم افزار ArcGIS نقشه حساسیت به فرآیند خندقی شدن تهیه شد. در قدم بعد، حساسیت به فرسایش خندقی به پنج طبقه تقسیم بندی شده و با بررسی نتایج مشخص گردید که بیشترین سهم از نظر حساسیت به خندقی شدن به ترتیب به فاکتورهای لیتولوژی، خاک، شاخص رطوبت توپوگرافی و کاربری زمین اختصاص دارد. بر اساس طبقه‌بندی در راستای میزان حساسیت به فرسایش خندقی بیشترین مساحت به طبقه فرسایش کم و کم‌ترین سهم متعلق به طبقه فرسایش خیلی زیاد است.