مجله پژوهش‌های فرسایش محیطی

تحلیل منطقه­ای توزیع رسوب معلق از موارد اساسی در اجرای پروژه‌های حفاظت آب­و­خاک است که امکان برآورد رسوب را در آبخیزهای فاقد آمار فراهم می‌سازد. برای این منظور تعیین مناطق همگن برای ارائه­ی نتایج نزدیک به واقعیت، نیازمند خوشه‌بندی صحیح آبخیزها در واحدهای همگن است. در همین راستا، هدف پژوهش حاضر مقایسه­ی تکنیک‌های مختلف روش سلسله مراتبی اعم از Single linkage، Ward و β-Flexible و انتخاب بهترین تکنیک برای تعیین مناطق همگن در حوضه­ی رودخانه‌های قره‌سو و گرگانرود استان گلستان است. در هر کدام از روش‌های خوشه‌بندی آبخیزها، به‌عنوان پیش‌فرض 2، 3، 4 و 5 خوشه در نظر گرفته و با شاخص‌های اعتبارسنجی Pseudo-F و Dunn بررسی شد. نتایج نشان داد که از بین تکنیک‌های مختلف مورد استفاده و براساس شاخص‌های سنجش کیفیت خوشه‌بندی، روش Single linkage عملکرد بهتری را ارائه داد. با توجه به اینکه مقادیر رسوب معلق از داده‌های اندازه‌گیری‌شده­ی دبی و منحنی‌های سنجه رسوب به‌دست آمده­، خوشه‌بندی دارای صحت بیشتری است؛ لذا روش مناسب خوشه‌بندی می‌تواند در اتخاذ روش‌های صحیح مدیریت در حوضه‌های آبخیز، به‌خصوص در مسائل رسوب‌گذاری و فرسایش مؤثر باشد.