گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکدهی کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل ، ali_soltani_t@yahoo.com
چکیده: (۳۱۵۴ مشاهده)
ﻣﻄﺎﻟﻌﻪی ﺷﺎﺧصﻫﺎی ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺧﺎک در کاربریهای متفاوت و ﺑﺮ روی ﺑﺨﺶﻫﺎی مختلف زمینهای شیبدار و انتخاب و بهکارگیری شاخصهای مناسب، امکان مدیریت و استفادهی بهینه از خاک را میسر میسازد. بهمنظور بررسی تأثیر جهت و موقعیت شیب بر شاخصهای میکروبی خاک در زمینهای مرتعی و جنگلی،یک مطالعه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه فاکتور کاربری اراضی در دو سطح (مرتع و جنگل)، جهت شیب در دو سطح (شمالی و جنوبی) و موقعیت شیب در سه سطح (شانه، پا و پنجه شیب) و با چهار تکرار در گردنهی حیران، از توابع شهرستان آستارا در استان گیلان به اجرا درآمد. برای انجام این مطالعه، تعداد 48 نمونه خاک دست خورده از زمینهای مرتعی و جنگلی از دو جهت شمالی و جنوبی شیب و در سه موقعیت شانه، پا و پنجه شیب تهیه و جمعیت میکروارگانیسمها، تنفس میکروبی پایه و تنفس ناشی از بستره، کربن زیتوده میکروبی و سهم میکروبی در آنها اندازهگیری شد. یافتهها نشان داد که مقدار تمام پارامترهای زیستی اندازهگیری شده در خاکِ با کاربری جنگل، بهطور معنیداری بیش از خاک با کاربری مرتع بود. در هر دو کاربری و در تمام موقعیتهای شیب، بیشترین مقدار تنفس میکروبی پایه و تنفس ناشی از بستره، جمعیت میکروارگانیسمها و کربن زیتوده میکروبی در شیب جهت شمالی اندازهگیری شد. در کاربریها و جهتهای شیب مورد بررسی، تمام شاخصهای زیستی به جزء سهم میکروبی در موقعیت شانه شیب بالاترین مقدار را داشتند. بیشترین مقدار سهم میکروبی (mgCmic.g-1Corg95/1) به شانه شیب در جهت شمالی بازمیگشت که با مقدار این شاخص در موقعیتهای پا و پنجه شیب واقع در جهت شمالی، همچنین شانه و پنجه شیب در جهت جنوبی اختلاف معنیداری نداشت. همبستگی بین تمام شاخصهای زیستی در سطح احتمال یک درصد، خطی مثبت و معنیدار بود. بالاترین همبستگی بین تنفس میکروبی پایه و تنفس ناشی از بستره (**94/.=r) و همچنین کربن زیتوده میکروبی و تنفس ناشی از بستره (**89/.=r) مشاهده شد.