گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز ، hosseinrezaei@tabrizu.ac.ir
چکیده: (2525 مشاهده)
برای جلوگیری از تخریب اراضی، همواره بایستی تغییرات شوری خاک بررسی شود. در پایش مکانی تغییرات ویژگیهای خاک همچون شوری، طراحی الگوی نمونهبرداری مناسب اهمیت بالایی دارد. بر این مبنا، مطالعه حاضر در 155 هکتار از اراضی منطقه شاملو استان آذربایجانشرقی به بررسی نقش الگوی نمونهبرداری (تعداد و توزیع نقاط) در پهنهبندی شوری و کارایی نقشههای تهیه شده پرداخت. با استفاده از روش کریجینگ، نقشههای شوری خاک برمبنای پنج الگوی نمونهبرداری شامل شبکههای منظم 100 و200 متری، شبکه 200 متری تو در تو و شبکههای مستطیلی 200×100 متری با دو جهت افقی و عمودی تهیه شد، سپس پارامترهای میانگین اندازه محدودهها در هر نقشه، شاخص حداکثر کاهش و تراکم محدودهها محاسبه شد. نقشههای تهیه شده، پهنههای مختلفی از شوری را نشان داد که حداکثر مقدار آن در غرب منطقه بود. نتایج مدلسازی مکانی برای انواع الگوی نمونهبرداری نشان داد که در طراحی مدل برتر نیمتغییرنما برای درونیابی، نقش توزیع نقاط نمونهبرداری بیش از تعداد آنهاست اما در مقادیر آستانه و دامنه، تأثیر برعکس است. نتیجه یکسان نسبت آستانه به سقف حاصلشده برای انواع الگوی نمونهبرداری ـ که عمدتاً در این مطالعه به ذاتی بودن تغییرات مکانی شوری اشاره دارد ـ بیانگر مستقل بودن این شاخص از تعداد و توزیع نقاط نمونهبرداری است. در میانیابیهای صورت گرفته، هر چند توزیع نقاط مطالعاتی در دقت و صحت برآوردهای صورت گرفته مؤثر بود، ولی تعداد نقاط نقش بیشتری داشت. نتایج نشان داد که در مطالعات درونیابی، تهیه نقشههایی با وضوح بالاتر و نتایج تفصیلیتر همواره به تعداد و تراکم بالای نمونهبرداری نیاز ندارد، اما در الگوهایی با تعداد و تراکمهای یکسان، کارایی نقشهها به توزیع نقاط نمونهبرداری وابسته است. همچنین تراکم ایدهآل محدودهها را نمیتوان بهطور مستقیم با تراکم یا توزیع بهخصوصی از نقاط نمونهبرداری مرتبط دانست؛ بنابراین توصیه میشود در طراحی الگوی نمونهبرداری خاک، ابتدا تراکم بهینه یافت شود و برای آنها توزیع مناسبی ترسیم گردد.