گروه جغرافیا، دانشگاه هرمزگان ، bakhtyari@hormozgan.ac.ir
چکیده: (1643 مشاهده)
فرسایش خاک، تهدیدی جدی در باروری خاک بهشمار میرود؛ بنابراین، مدیریت بهتر این منابع در راستای بهرهبرداری مطلوب و کاهش تأثیرات مخرب بر این منابع ضروری است. در این پژوهش با تأکید بر نقش رواناب در فرسایش، با استفاده از مدل RUSLE و روش SCS-CN به برآورد مقدار هدررفت خاک ناشی از تغییرات رواناب در حوضه آبریز رودخانه کُل پرداخته شد. به اینمنظور، از دادههای بارش سالانه سالهای 1392، 1390، 1388، 1386، 1384 و 1382، تصاویر ماهوارهای لندست، نقشههای خاک، کاربری اراضی، گروههای هیدرولوژیکی خاک و DEM منطقه استفاده شد. نتایج نشان داد که مقدار بیشینه هدررفت سالانه خاک در شش سال مذکور در مناطق خاصی از حوضه، بین 140 تا 463 تن در هکتار در سال و مقدار میانگین هدررفت سالانه خاک بین 5/5 تا 04/29 تن در هکتار در سال متغیر بود. برای ارزیابی مدل و محاسبه رسوب خروجی حوضه، مطابق با نقشه فرسایش تولید شده در هر سال از منحنی سنجه رسوب ـ که از دادههای مشاهداتی ایستگاه قلات پایین به دست آمد ـ استفاده شد و ضریب تعیین محاسبه شده برابر با 73/0، از دقت نسبتاً مناسب نتایج مدل مورد استفاده حکایت داشت. براین اساس و با مقایسه پنج روش نسبت تحویل رسوب و انتخاب روش بهینه، نقشه پهنهبندی رسوب سالهای مختلف برای حوضه مطالعاتی تولید شد. نتایج این پژوهش نشان داد که اعمال مقدار رواناب در برآورد مقدار شاخص فرسایندگی بارش در راستای تخمین مقدار هدررفت خاک و تخمین میزان رسوب، میتواند نتایج قابل قبولی ارائه دهد. این رویکرد، امکان برآورد فرسایش خاک و توزیع مکانی آن را با شیوهای آسان، سریع و مقرون به صرفه فراهم میکند و ابزار مفید و کارآمدی را برای ارزیابی و تهیه نقشه خطر فرسایش خاک در مناطق مختلف در اختیار میگذارد.