مجله پژوهش‌های فرسایش محیطی

در شرایط محیطی مختلف، رودخانه‌ها دارای پیچیدگی وتنوع زیادی هستند و علوم مختلف از جمله هیدرولوژی، ژئومورفولوژی، هیدرولیک، اکولوژی و غیره به فراخور نیاز خود، آن را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهند. ژئومورفولوژی رودخانه‌ای با مطالعه فرآیندها و اشکال رودخانه‌ای و بررسی تکامل چشم‌اندازهای رودخانه‌ای نقش مهمی را در شناسایی ویژگی‌ها و رفتارکانال رود دارد تا بدین وسیله رودخانه با دقت بیشتری مورد ارزیابی قرار گیرد و خسارت وارده به طرح‌های مهندسی رودخانه و ویرانی محیطی ناشی از آن به حداقل برسد. در این مطالعه براساس روش استیل رود ابتدا انواع استیل رود تعیین گردید. سپس با سه درجه آزادی مورفولوژی کانال، پلانفرم کانال و ویژگی بستر رود، ظرفیت تعدیل و زمین شاخص‌های مرتبط برای هر درجه آزادی در هر استیل رود تعیین گردید. در مرحله بعد تکامل رود با استفاده از روشهای ارگودیکی برای ارزیابی اینکه آیا تغییرات ژئومورفیک برگشت ناپذیر رخ داده است، تفسیرگردید و پتانسیل بازیافت ژئومورفیک هر بازه با ارزیابی ارتباط بازه‌ها و تفسیر عوامل محدودکننده و فشار تعیین گردید. در حوضه لاویج رود هشت استیل رود شناسایی شدند. بیشتر سرآبهای پرشیب شرایط تقریبا دست نخورده‌ای داشته واستیل‌های رود گلوگاه، نسبتا محدود با سینوزیته کم و دشت سیلابی ناپیوسته و پرانرژی با بستر گراولی پتانسیل بازیافت بالایی داشته‌اند. استیل‌های رود پرشده-فروسایی شده، نسبتا محدود با کنترل سنگ بستر و دشت سیلابی ناپیوسته و محدود با دشت سیلابی اتفاقی و کوچک پتانسیل بازیافت متوسط داشته‌‌اند. استیل رود محدود با کرانه لغزشی هم پتانسیل بازیافت ضعیف داشته و شرایط آنها روبه زوال است. نتایج نشان می‌دهد که استیل‌های رود این حوضه به ترتیب 65، 28 و 7 درصد پتانسیل بازیافت بالا، متوسط و پایین دارند. با توجه به شرایط ژئومورفیک و پتانسیل بازیافت رود اولویت مدیریتی هر استیل رود پیشنهاد گردید.