مجله پژوهش‌های فرسایش محیطی

یکی از انواع فرسایش‌های آبی که موجب تخریب اراضی و بر هم خوردن تعادل در پهنه‌های منابع طبیعی و اراضی کشاورزی می‌شود و خسارات سنگینی به‌بار می‌آورد، پدیده فرسایش خندقی است. برای کنترل این پدیده، شناخت عوامل موثر بر خصوصیات ژئومتری آن اهمیت ویژه‌ای دارد. تخریب اراضی، بر هم خوردن منظر زمین و تعادل اکولوژیک و به مخاطره افتادن منابع زیستی در این مناطق، از جمله موارد دیگری است که پژوهش در مورد فرسایش خندقی به ویژه در شهرستان دره‌شهر را گریز‌ناپذیر و الزامی می‌کند. در همین راستا تعداد 36 خندق در پهنه خندقی دره شهر در استان ایلام انتخاب شدند. برای این منظور عوامل محیطی، خصوصیات فیزیکی-شیمیایی خاک، پوشش و هیدرولوزیکی خندق‌های مورد آزمون با استفاده از عکسهای هوایی، نقشه‌های رقومی مربوطه و عملیات‌های میدانی مشخص شدند. نتایج بررسی‌های آماری با استفاده از روش رگرسیون چند متغیره(روش گام‌به‌گام) نشان داد که طول خندق با مساحت بالادست خندق، عرض بالا و پایین و سطح مقطع خندق با ضریب گردی حوضه، عمق خندق با ضریب گردی حوضه و انحنای دامنه، ارتفاع پیشانی خندق با شیب محلی سر خندق و شیب جداره خندق با درصد تاج پوشش رابطه معنی‌داری دارند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که مشخصات ژئومتری خندق در منطقه مورد مطالعه تابعی از سطح بالادست، ضریب گردی حوضه، انحنای دامنه، شیب محلی سر خندق و در صد تاج پوشش حوزه آبخیز خندق خواهد بود.