مجله پژوهش‌های فرسایش محیطی

تغییر در الگوی ژئومورفولوژیک رودها از جمله مسایلی است که باید در مدیریت محیطی به علت پیامدهایی که بر بهره‌برداری از زمین‌های زراعی حاشیه رودها، تأمین مواد و مصالح ساختمانی می‌گذارد مورد توجه خاصی قرار گیرد. برداشت از منابع رسوبی بستر و کناره ازجمله عواملی است که موجب تغییر در الگوی مورفولوژیکی رودها می‌شود. در این پژوهش، با استفاده از روش سری‌های زمانی و عکس‌های هوایی سال 1381، تصویر ماهواره سنجنده کارتوست IRS سال 2009 با قدرت تفکیک 5 متر از منطقه مورد مطالعه و استفاده از نرم‌افزارهای Arc GIS ،Auto CAD  و Global Mapper  اقدام به محاسبه و اندازه‌گیری تغییر در پارامترهای هندسی رودخانه شده است. با استفاده از داده‌های مذکور و انجام پیمایش میدانی، تغییرات مورفولوژیکی بخشی از رودخانه کشکان در شهرستان خرم‌آباد از پل کشکان تا روستای چم داوود به طول تقریبی 14 کیلومتر مطالعه و شناسایی گردید. استقرار و تمرکز سه معدن برداشت شن و ماسه در این بازه کوتاه، موجب تغییرات عمده‌ای در بستر و کناره‌های رود کشکان شده است. مقایسه زمانی - مکانی تغییرات در پارامترهای هندسی رودخانه (ضریب خمیدگی، شعاع نسبی، طول دره، طول موج و زاویه مرکزی) در دو بازه زمانی 1381 تا 1388 نشان می‌دهد که عامل اصلی تغییر در بیش از نیمی از تغییرات در خمیدگی‌های رود در بازه زمانی مطالعاتی، برداشت شن و ماسه از بستر و کناره رودخانه بوده است. همچنین عوامل دیگری نظیر پویایی رود و احداث پل و بند انحرافی در طول این مسیر نیز از جمله عوامل دیگر تغییرات فراوان در رود مورد مطالعه بوده‌اند.