مجله پژوهش‌های فرسایش محیطی

یکی از روش‌های ساده برای کنترل فرسایش، مهار سیلاب و کاهش خسارات سیل در آبراهه‌های حوزه آبخیز، احداث سدهای اصلاحی خشکه‌چین است. برای بررسی عملکرد این نوع سدها در ترسیب رسوبات ریزدانه در آبراهه‌ها، دو آبراهه در حوزه‌ی دم تنگ شهرستان داراب که دارای سدهای اصلاحی خشکه‌چین، بررسی شدند. در هر آبراهه سه سد اصلاحی به ترتیب در بالادست آبراهه (شماره 1)، میانه آبراهه (شماره 2) و پایین‌دست آبراهه (شماره 3) انتخاب شدند. از رسوبات ترسیب شده پشت این سدها، همچنین خاک طبیعی کنار آن‌ها و همچنین بستر عادی آبراهه نمونه‌هایی از عمق 0-30 سانتی متر به صورت مخلوط تهیه و با آزمایش‌های هیدرومتری و دانه‌بندی تعیین بافت گردیدند. بر اساس نتایج غالب رسوبات پشت سدها نسبت به خاک مناطق حاشیه‌ی آبراهه‌ها و بستر عادی رودخانه ریز بافت‌تر بدست آمد. مقایسه‌ی منحنی‌های دانه‌بندی پشت سدها نشان داد در بیشتر آبراهه‌ها سدهای شماره 3 (انتهایی) از عملکرد نسبی بهتری برخوردار هستند وسدهای شماره 1 و 2 (ابتدایی و میانی) به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارند. این بررسی‌ها نشان می‌دهند وقتی هدف اصلی از احداث این گونه سازه‌ها ترسیب رسوبات ریزدانه باشد بهتر است در پایین‌دست آبراهه احداث شوند.