مجله پژوهش‌های فرسایش محیطی

فاکتور فرسایش‌پذیری، معیاری از مقاومت ذرات خاک در برابر جداشدن و انتقال و اثر عوامل فرساینده (قطرات باران، رواناب و باد) در فرآیند هدررفت خاک است. در این پژوهش، از روش غیرخطی ماشین‌های بردار پشتیبان (SVMs) برای بررسی اثرات برخی از ویژگی‌های توپوگرافی، فیزیکی و مکانیکی خاک بر فرسایش‌پذیری در بخشی از حوضهی آبخیز کارون شمالی واقع در غرب استان چهارمحال و بختیاری استفاده و نتایج حاصله با خروجی حاصل از روش خطی رگرسیون چند متغیره (MLR) مقایسه شد. هم‌چنین قابلیت استفاده از این دو روش برای برآورد فاکتور فرسایش‌پذیری خاک در منطقه‌ی مورد مطالعه، بررسی گردید. برای سنجش کارایی این روش‌ها نیز از برخی شاخص‌‌های آماری نظیر ضریب همبستگی (r)، ریشه میانگین مربعات خطا (MSE)، شاخص کارایی مدل (MEF) و درصد خطا (ERROR%) استفاده شد. نتایج نشان داد که مدل غیرخطی SVMs دارای کارایی بسیار بالاتری نسبت به روش خطی مرسوم (رگرسیون چند متغیره) برای تخمین فاکتور فرسایش‌پذیری بود. مقادیر ERROR% و r مدل SVMs به‎ترتیب، برابر 07/0 و 90/0 بودند. مقدار MEF برای تخمین فاکتور فرسایش‌پذیری با استفاده از مدل SVMs برابر 79/76 درصد بود درحالی‌که مقدار آن برای مدل MLR، 04/18- درصد بود. نتایج حاصل از تعیین ویژگی‌های اثرگذار بر فرسایش‌پذیری خاک در نقاط مورد مطالعه با استفاده از این دو روش نیز نمایان‌گر آن بود که بر اساس روش خطی MLR، تنها متغیرهای درصد کل شن، جهت شیب، درصد خاکدانه‌های بین 25/0 تا 5/0 میلی‌متر، درصد شن بین 2 تا 4 میلی‌متر و درصد رس به عنوان ویژگی‌های اثرگذار بر فرسایش-پذیری خاک در منطقه‌ی مورد مطالعه معرفی شدند. این درحالیست که در روش غیر خطی SVMs، تمامی ویژگی‌های مورد مطالعه بر فاکتور فرسایش‌پذیری مؤثر تشخیص داده‌شدند اگرچه پارامترهای میانگین وزنی قطر خاکدانه‌ها (MWD) و درصد ذرات شن بین 25/0 تا 5/0 میلی‌متر دارای بیش‌ترین و پارامتر جهت شیب دارای کم‌ترین ضریب تأثیر بوند.