مجله پژوهش‌های فرسایش محیطی

تعدّد ورودی‌های متفاوت حاصل از شیوه‌های تحلیل داده‌های رقومی در شیوه‌های نوین نقشه‌پردازی باعث تغییر در نتایج مدل‌های فرسایش و رسوب شده‌است. در همین رابطه انتخاب مقیاس کارتوگرافیک به عنوان ورودی اصلی داده‌های مکانی به مبحثی چالش‌برانگیز در مدل‌سازی‌های فرسایش و رسوب تبدیل شده‌است. لذا در این تحقیق با استفاده از نقشه‌های توپوگرافی و انتخاب دو مقیاس مکانی(1:25,000 و1:50,000) و ده پیکسل‌سایز (10، 15، 20، 25، 30، 50، 75، 80، 100 و 200) در مدل رقومی ارتفاع منتج از مقیاس کارتوگرافیک مذکور در حوزه‌ی آبخیز جاماش، اقدام به آزمون فرضیه‌ی یکسان نبودن خروجی نسبت تحویل رسوب شده‌است. در این راستا ابتدا با ورود داده‌های خام نقشه‌های توپوگرافی در الحاقیه‌ی آرک‌هیدرو در نرم‌افزار آرک‌مپ و پردازش آن‌ها اقدام به رتبه‌بندی آبراهه‌ها با روش استراهلر گردید. پس از آن و با محاسبه‌ی نسبت مساحت زهکش در هر کدام از درجات آبراهه‌ها، رابطه‌ی بین نسبت مساحت زهکش و نسبت تحویل رسوب تخمینی در هر کدام از پایه‌های مقیاسی، در یک مدل لگاریتمی به آزمون گذاشته‌شد.‌ نتایج نشان دادند که تغییر اندازه‌ی مقیاس نقشه‌های کارتوگرافیک و پیکسل‌سایز‌های مدل رقومی ارتفاع، تأثیر معناداری در محاسبه‌ی نسبت تحویل رسوب آبخیز حوزه‌ی جاماش دارند. از آن‌جا که مبنای مشخّص و جامعی در انتخاب مقیاس نقشه‌ها در مطالعات فرسایش و رسوب و مشخصّاً برآورد نسبت تحویل رسوب وجود ندارد و از طرفی تعیین دقیق نسبت تحویل رسوب با کمک داده‌های مشاهداتی در حوزه‌های دارای آمار هم بدون چالش نیست، لزوم تمرکز تحقیقات آتی بر تعیین مقیاس مناسب مطالعات فرسایش و رسوب با تحلیل فرآیندهای فیزیکی انتقال و انباشت رسوب و تناظر آن با مقیاس کارتوگرافیکی در هر حوزه‌ی آبخیز ضروری به نظر می‌رسد.