مجله پژوهش‌های فرسایش محیطی

توزیع اندازه­ ذرات ثانویه (خاکدانه­ها)، یکی از مهمترین ویژگی­های فیزیکی خاک است که در مباحث زیست­محیطی فرسایش قابل­توجه قرار می­گیرد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر نوع و مدیریت­ مختلف بقایای گیاهی بر شاخص­های توزیع اندازه­ خاکدانه­ها در دو حالت تر و خشک انجام شد. به این منظور، آزمایشی مزرعه­ای به­ صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اول، نوع بقایا شامل کاه و کلش جو و بقایای یونجه و عامل دوم، مدیریت‌های مختلف شامل مخلوط یک درصد بقایا با خاک، مخلوط نیم درصد بقایا با خاک، سوزاندن بقایا، باقی‌گذاشتن بقایا در سطح خاک و  فقدان کاربرد بقایا (شاهد) بود. پس از گذشت ۹ ماه، شاخص­های توزیع اندازه­ خاکدانه­ها شامل میانگین وزنی قطر خاکدانه­ها (MWD) و میانگین هندسی قطر خاکدانه­ها (GMD) هر یک در دو حالت تر و خشک، همچنین درصد خاکدانه­های پایدار در آب (WSA) و خاکدانه­های پایدار در حالت خشک (DSA) اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که مخلوط کردن یک درصد کاه و کلش جو با خاک، در بهبود وضعیت توزیع اندازه­ خاکدانه­ها بیشترین نقش را دارد؛ به نحوی که در اثر اعمال این تیمار، مقدار شاخص‌های MWD و GMD در حالت تر به ­ترتیب ۸۷ و ۶/۶۸ درصد و در حالت خشک به ­ترتیب ۶/۳۳ و ۲۱ درصد،  همچنین مقدار WSA و DSA به­ ترتیب ۴/۸۶ و ۷/۲۳ درصد نسبت به تیمار شاهد بهبود یافت. در مقابل، سوزاندن بقایا در اغلب موارد مقدار شاخص­های مورد مطالعه را نسبت به تیمار شاهد کاهش داد. یافته­های این پژوهش، اهمیت رعایت مدیریت صحیح بقایای گیاهی را در اراضی کشاورزی نشان می­دهد.