جنگل اکوسیستمی پایدار از تعادل بالایی برخوردار است و خاکهای فرسایش نیافته و آبهای بدون رسوب، از مشخصات بارز آن به شمار میرود. جاده بزرگترین فعالیت عمرانی در جنگل و جزئیترین فعالیت اضافه شده به آن تلقی میشود که با ایجاد سطحی بدون پوشش، میتواند نقطهی شروع رواناب، عامل قطع و منحرف کردن جریان طبیعی و تمرکز تصادفی و ناگهانی آب، انحراف از مسیر زهکشی طبیعی به پایین شیب، تمرکز و انتقال آب به زیرحوضههای دیگر، تغییر الگوی رواناب و حمل مقداری رسوب به دلیل افزایش سرعت آب و ... و در نهایت به تخریب جنگل منجر شود. تحقیق حاضر به منظور بررسی تأثیر شیب طولی در جادهی جنگلی (درجه یک و دو) در سری گردشی بر مقدار رواناب و هدر رفت خاک اجرا شد. این پژوهش با استفاده از تکنیک شبیهسازی باران در سطح پلات یک متر مربعی، در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 کلاس شیب و در هر جاده با 4 تکرار با شدت ثابت 60 میلیمتر در ساعت به مدت 30 دقیقه اندازه گیری شد. نتایج آنالیز واریانس نشان داد بین مقدار رواناب و رسوب طبقات شیب مختلف در جاده که تفاوت معنیداری وجود دارد. نتایج آزمون توکی نیز نشان داد که با افزایش شیب، مقدار رواناب و رسوب به طور معنیداری افزایش مییابد. نتایج آزمون تی مستقل نیز نشان داد که به ترتیب میانگین حجم رواناب، ضریب رواناب و غلظت رسوب با مقادیر 33/23 لیتر، 71% و 84/11 گرم در لیتر، در جادهی درجه دو بیش از این مقادیر در جادهی جنگلی درجه یک به ترتیب 23/17 لیتر، 57% و 18/9 گرم در لیتر است. نتایج این آزمون نشان داد که در میزان رواناب و ضریب رواناب در سطح کلاسههای شیب دو نوع جادهی جنگلی درجهی یک و دو اختلاف معنیداری وجود دارد (05/0>p , 85/0F=). همچنین نتایج این آزمون نشان داد که در میزان غلظت رسوب در سطح کلاسههای شیب دو نوع جادهی جنگلی درجهی یک و دو اختلاف معنیداری وجود ندارد (05/0<p , 38/2F=). بنابراین میتوان نتیجه گرفت که شیب طولی جاده یکی از عوامل مهم در تعیین میزان حجم رواناب و ایجاد رسوب در سطح جاده است که با افزایش درصد شیب، بر مقدار حجم رواناب و رسوب افزوده میشود؛ این امر توجه جدی به رعایت میزان مجاز شیب طولی در زمان طراحی را با توجه به موقعیت ساخت جاده در پی خواهد داشت.
بازنشر اطلاعات | |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |