فرسایش بادی و گردوغبار از چالشهای زیست محیطی است که جامعه جهانی در زیست بوم های حساس و شکننده مناطق خشک با آن روبروست. این دو پدیده در نواحی بیابانی از پتانسیل تخریب بالایی برخوردارند به همین جهت شناخت و مدیریت آنها همواره مورد توجه است. این پژوهش در حوضه جازموریان و پلایای آن انجام شده است. داده های مورد استفاده شامل: منابع کتابخانه ای، داده های هواشناسی، نقشه ها، داده های میدانی و آزمایشگاهی بودهاند. در این پژوهش برای شناخت وضعیت باد منطقه به عنوان عامل محرک این دو فرآیند، گلبادهای سالانه با دادههای ساعتی ایستگاههای سینوپتیک در بازه زمانی (2003-2019) برای 6 ایستگاه موجود در حوضه ترسیم و وضعیت باد منطقه رهگیری شد. سپس با استفاده از مدل(اریفر) 9 عامل موثر در تعیین پتانسیل فرسایش بادی در رخساره های ژئومورفولوژی حوضه بررسی و میزان رسوبدهی آنها مشخص گردید. برای تشخیص تاثیر اندازه ذرات در عملکرد فرآیندهای بادی نیز، 20 نمونه رسوب سطحی از نقاط شاخص منطقه برداشت و پس از دانه سنجی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج مدل اریفر بیانگر این است که رخساره(توده های ماسه ای- ریگزار) با امتیاز 5/107 دارای بیشترین میزان رسوبدهی و در بالاترین کلاس فرسایشی است و برهمین اساس موقعیت این رخساره در نیمه شرقی و جنوب شرقی پلایای جازموریان بر روی نقشه مشخص شد. بررسی ویژگیه ای بادهای غالب در دوره خشک سال با راستای غالب شمالغربی و غرب، و مطالعه ی اندازه ذرات نمونههای رسوبی در حوضه که بیشترین مقدار آنها در اندازه زیر(63 میکرون) قرار دارد، باعث حرکت این رسوبات ابتدا به صورت معلق سپس جهش و خزشی بوده است. مطالعات نشان دادکه مخاطره گردوغبار عملکرد وسیعی در سطح پلایا و حواشی آن دارد و پلایای جازموریان به دلیل شرایط محیطی یکی از منشأهای گردوغبار در جنوب شرق کشور محسوب می شود.
بازنشر اطلاعات | |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |