گروه آب و محیط زیست، دانشکدهی مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی شاهرود ، s_gholizadeh517@yahoo.com
چکیده: (2802 مشاهده)
فرسایش و رسوبگذاری دو پدیدهای است که به تغییرات مورفولوژیکی در رودخانههای آبرفتی منجر میشود. تغییرات مورفولوژیکی در رودخانهها میتواند مشکلات عدیدهای را در پی داشته باشد؛ از این رو، مطالعه و بررسی شکل رودخانههای آبرفتی در علم مورفولوژی اهمیت به سزایی دارد. در این تحقیق، تغییرات مورفولوژی رودخانهی زهره واقع در جلگهی هندیجان، برای طول حدود 23 کیلومتر در بین طولهای جغرافیایی ´30 °49 و ´38 °49 و عرضهای جغرافیایی ´2 °30 و ´6 °30 شمالی مطالعه و بررسی شد. بدین منظور، تصاویر Google Earth مسیر رودخانه برای سه دورهی زمانی شامل مسیر قدیمی، سال 2000 و 2014 میلادی بررسی شد. ذکر این امر لازم است که مسیر قدیمی بر مبنای آثار بهجای مانده از رودخانه، در تصویر Google Earth سال 2000 میلادی در محیط GIS بازسازی شد. سپس این تصاویر در محیط GIS، تجزیه و تحلیل و پارامترهای مهم در تغییرات مورفولوژی رودخانه از قبیل ضریب خمیدگی، زاویهی مرکزی، طول قوس و شعاع انحنا نیز محاسبه شد. نتایج نشان داد که درگذشته در این رودخانه، چهار قطعشدگی یا میانبر رخ دادهاست و در آینده نیز ایجاد یک میانبر، قابل پیشبینی است. تعداد پیچشها در طول این سه بازه زمانی، از 35 به 21 کاهش یافت و میانگین ضریب خمیدگی از 64/1 به 58/1، شعاع انحنا از 1/450 به 3/632 متر، زاویهی مرکزی از 6/196 به 3/193 درجه و طول قوس از 1197 به 6/1154 متر تغییر داشت. بر اساس معیار ولفرت، بر حسب ضریب خمیدگی رودخانهها (به نقل از راهنمای مطالعات ریختشناسی رودخانهها، نشریهی شمارهی 592 وزارت نیرو: 96) و زاویهی مرکزی کورنایس، رودخانهی زهره واقع در جلگهی هندیجان در ردهی رودخانههای پیچانرودی و پیچانرود بیش از حد توسعهیافته قرار میگیرد.