استادیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس ، m.akbarian@hormozgan.ac.ir
چکیده: (4633 مشاهده)
ایران ازجمله کشورهایی است که شاهد افزایش رخداد گردوغبار در سالهای اخیر است. عمده کانونهای بحرانی فرسایش بادی استان هرمزگان در جلگه های ساحلی شرقی آن دیده میشود. سواحل مکران، از جمله بیابانهای ساحلی است که با داشتن ویژگیهای ژئومورفولوژیک خاص، همواره در معرض سایش باد قرار دارد. این پژوهش با هدف مطالعه ارتباط گردوغبارهای جلگه غربی مکران با ژئومورفولوژی جلگه صورت گرفته است. برای این منظور از تصاویر ماهوارهای مودیس، دادههای مشاهده باد و نیز اطلاعات گرانولومتری رسوبات استفاده شد. همچنین نقشههای توپوگرافی و ژئومورفولوژی منطقه، ادوات آزمایشگاهی دانهسنجی، جیپیاِس[1] و نرمافزارهای رایانهای از قبیل اِنوی
[2]،
مورد استفاده قرار گرفتند. در این مطالعه شاخص های قطری ذرات تعیین و سرعت آستانه فرسایش بادی و احتمال زمانی رخداد فرسایش بادی در ماههای مختلف محاسبه شد. غلظت گردوغبار در روزهای محتمل گردوغباری از طریق پردازش عمق نوری تصاویر ماهوارهای تِرا
[3]، بررسی شد. براساس نتایج، آستانه فرسایش بادی عمده لندفرمهای جلگه، 21/7 متر بر ثانیه است. احتمال وقوع فرسایش بادی در دو بخش جنوبی و غربی جلگه به ترتیب با ۵۱/۲۱ و ۹۰/۱۱ درصد در ماه مارس زیاد است. با این حال غلظت گرد و غبار در این دو بخش متفاوت است. دو روند متفاوت شمالی جنوبی و غربی شرقی در کشیدگی جلگه و لندفرمهای حساس به برداشت باد، به ترتیب در محدوده شرق تنگه هرمز و ساحل دریای عمان، وجود دارد. به نظر میرسد باد قادر است بدون آنکه اشباع شود، حجم زیادی از ذرات معلق را با گذر از پهنههای حساس به برداشت، به طول زیاد و عرض کم، در جلگه غربی جابهجا نماید؛ این فرآیند در جلگه جنوبی که فرمهای حساس به برداشت، عرض کم و کشیدگی زیادی در جهت باد دارند صادق نیست. نتایج نشان میدهد تفاوت مکانی غلظت گردوغبار منطقه، عمدتاً متأثر از نحوه آرایش لندفرمها در مقابل باد غالب بوده و میزان حساسیت آنها به برداشت عامل تعیینکنندهای نیست.