بخش تحقیقات مرتع، مؤسسهی تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران ، saeedehnateghi@yahoo.com
چکیده: (2952 مشاهده)
در چند دههی اخیر، استفادهی بیرویه از منابع آب زیرزمینی به افت سطح این آب در بسیاری از دشتهای ایران منجر شدهاست. با توجه به ضرورت موضوع، در این پژوهش با استفاده از تصاویر ماهوارهای گریس به بررسی روند تغییرات سطح آب زیرزمینی در دشت جیرفت در دورهی 2016 ـ 2003 پرداخته شد. در این راستا، ابتدا دادهها در سامانهی شبکهی موتور گوگل ارث انجین با سه الگوریتم JPL، GFZ و CSR پردازش و نتایج آنها با دادههای مشاهداتی (پیزومتری) 2003 تا 2016 مقایسه شد. این مقایسه، با بررسی همبستگی خطی بین تغییرات به دست آمده از الگوریتمهای سنجندهی GRACE و دادههای مشاهداتی صورت گرفت و نتایج، همبستگی بالایی را بین الگوریتمها و دادههای مشاهداتی نشان داد. بر طبق نتایج، مدل JPL با 64 درصد همبستگی، مناسبترین مدل برای پایش سطح آبهای زیرزمینی دشت جیرفت بود. همچنین پهنهبندی مکانی سطح آب زیرزمینی، با نرمافزار ArcGIS و روش کریجینگ صورت گرفت. نتایج پهنهبندی در طی 2003 تا 2016 نشان داد که افت سطح آب زیرزمینی در قسمت مرکزی، غربی و جنوب غربی دشت جیرفت بیش از سایر نقاط آبخوان است که علت آن، وجود تعداد زیاد چاههای بهرهبرداری و گسترش فعالیتهای کشاورزی در این قسمتها است. همچنین بررسی آماری روند نوسانات سطح این آب نیز نشان داد که هم دادههای مشاهداتی و هم الگوریتمهای JPL، CSR و GFZ، روندی کاهشی و معنیدار در سطح 5 درصد دارند. یکسان بودن روند دادههای مشاهداتی و الگوریتمها نیز از صحت نسبتاً بالای تصاویر GRACE در بررسی نوسانات سطح آب زیرزمینی حکایت دارد.