روشن نسب فاطمه، میرزایی قره لر محمد رضا، خزایی مجید. بررسی اثرات مقاومت برشی درختی بر پایداری رودخانه (بازهای از رودخانه بشار استان کهگیلویه و بویراحمد شهر یاسوج). پژوهش هاي فرسايش محيطي. 1401; 12 (1) :160-182
URL: http://magazine.hormozgan.ac.ir/article-1-605-fa.html
گروه جنگل، مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه یاسوج، یاسوج ، mmirzaei@yu.ac.ir
چکیده: (3270 مشاهده)
درک و پیشبینی فرسایش کنارهای، نیازی حیاتی برای مدیریت رودخانه است. در این پژوهش از مدل پایداری کناری و فرسایش پنجهای (BSTEM)، بهمنظور بررسی پایداری بازهای از رودخانه بشار در استان کهگیلویه و بویراحمد استفاده شد. این مدل، یکی از جامعترین مدلهای مورد استفاده در عملیات مهندسی و ساماندهی رودخانه در دنیاست که علاوه بر پایداری، امکان محاسبه میزان گسیختگی، ضریب ایمنی، میزان فرسایش، میزان بارگذاری رسوبات و پیشروی رودخانه را فراهم میسازد. بهمنظور افزایش دقت در اجرای مدل، با بررسی نقشه توپوگرافی و تصاویر ماهوارهای، نقشه زمینشناسی و بررسیهای صحرایی، بازهای از رودخانه بشار انتخاب شد که از نظر مورفولوژی، زمینشناسی و کاربری اراضی شرایط یکسانی داشت (طول بازه انتخابی 600 متر). این بازه به دو بخش شاهد (بدون پوشش) و آزمایشی (دارای پوشش) تقسیم شد. با توجه به ماهیت مدل BSTEM، به انتخاب تعدادی از مقاطع در بازه انتخابی پرداخته شد؛ بدین منظور، از هر بخش سه مقطع به فاصلههای مساوی 100 متری انتخاب و مشخصات هندسی مقطع، خصوصیات ژئوتکنیکی، خاکشناسی، پوشش گیاهی، هیدرولیکی، هیدرولوژیکی و مقاومت برشی گونههای درختی در هر یک از آنها اندازهگیری شد. تجزیه و تحلیل مقایسه دادهها نیز با نرمافزار HEC-RAS و مدل BSTEM انجام شد. نتایج اجرای این مدل نشان داد که از نظر پایداری، بین مقاطع دارای پوشش (Fs<1) و فاقد پوشش (1 تفاوت زیادی وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد که میانگین عرض و حجم گسیختگی کناره رودخانه به ترتیب در بازه فاقد پوشش، 72/2 متر و 6280 مترمکعب و در بازه دارای پوشش، به میزان 42/1 متر و 33/1686 مترمکعب است.