گروه مهندسی طبیعت، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه جیرفت، کرمان، ایران ، Zohreebrahimi2018@ujiroft.ac.ir
چکیده: (3017 مشاهده)
فرسایش بادی یکی از مهمترین عوامل تخریب زمین در مناطق خشک و نیمه خشک جهان است که آلودگی ناشی از آن، اثرات نامطلوبی را بر کیفیت هوای این مناطق برجاگذاشته است. بنابراین، بررسی مداوم این پدیده و کشف روند تغییرات آن میتواند گامی مؤثر در جهت کاهش خطرات زیست محیطی رخدادهای فرسایش بادی و توفانهای گردوغبار باشد. هدف اصلی این مطالعه، تحلیل روند تغییرات زمانی و مکانی آلودگی ناشی از این رخدادها در استان فارس است. بدین منظور، برای محاسبه شاخص آلودگی توفان گردوغبار (PDSI) از دادههای ساعتی مربوط به کد رخدادهای گردوغبار و دید افقی سالهای 1379 تا 1397 استفاده شد. روند تغییرات زمانی PDSI، با استفاده از آزمون من ـ کندال و الگوی پراکنش مکانی غبارآلودگی هوا، با استفاده از نقشههای تهیه شده از روش وزندهی فاصله معکوس تحلیل شد. نتایج نشان داد که مقدار متوسط غبارآلودگی هوا در دوره مطالعاتی برای ایستگاههای آباده، اقلید، ایزدخواست، داراب، درودزن، زرقان، شیراز، فسا، لار، لامرد و نیریز به ترتیب 8/46، 1/15، 17، 2/133، 9/12، 3/49، 5/217، 6/266، 9/171 و 9/140 بودهاست. بر اساس آماره من-کندال، روند تغییرات افزایشی معنیدار (96/1+<z) برای اغلب ایستگاهها در فروردین ماه و روند کاهشی معنیدار (96/1->z) اغلب در مهرماه مشاهده شد. روند تغییرات فصلی و سالانه آلودگی ناشی از توفانهای گردوغبار در بیش از 70 % ایستگاههای مطالعاتی، افزایشی بود. همچنین نتایج نشان داد که ایستگاههای داراب و لار، روند تغییرات کاهشی معنیداری را در سالهای اخیر تجربه کردهاند. از نظر مکانی، بیشترین الگوی توزیع ذرات گردوغبار در نواحی مرکزی، جنوب غربی و جنوب شرقی استان فارس (120<PDSI) مشاهده شد. نتایج این مطالعه میتواند برای شناسایی مناطق حساس به فرسایش بادی و اجرای اقدامات مناسب برای کاهش خطرات ناشی از غبارآلودگی هوا مفید باشد.