سیلاخوری زهرا، وهابزاده کبریا قربان، پورقاسمی حمیدرضا. تهیه نقشه حساسیت زمینلغزش با استفاده از مدل بیزین (مطالعه موردی: بخشی از حوضه آبخیز تالار، استان مازندران). پژوهش هاي فرسايش محيطي. 1402; 13 (2) :122-140
URL: http://magazine.hormozgan.ac.ir/article-1-683-fa.html
گروه آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری ، gh.Vahabzadeh@Sanruu.ac.ir
چکیده: (1279 مشاهده)
زمینلغزش، جزء فراوانترین پدیدههای زمینشناسی در حوضههای آبخیز است و از آن به عنوان لندفرمی ژئوموفولوژیگ یاد میشود که سالانه خسارتهای فراوان جانی، مالی و منابع طبیعی در پی دارد. استان مازندران نیز از این قاعده مستثنی نیست. هدف از این تحقیق، پهنهبندی خطر زمینلغزش با استفاده از تئوری بیزین در حوضه آبخیز تالار واقع در استان مازندران است. در این روش، متغیرها از توزیعهای احتمال پیروی میکنند و تصمیمگیری بهینه را میتوان با استدلال بر توزیعهای احتمال و دادههای مشاهده شده انجام داد؛ به این منظور ابتدا با استفاده از نقاط لغزشی موجود، نقشه پراکنش زمینلغزشهای منطقه تهیه شد. سپس نقشه هر یک از عوامل مؤثر بر زمینلغزش شامل درجه شیب، جهت شیب، شکل شیب (تحب و تقعر شیب)، ارتفاع، کاربری اراضی، سنگشناسی، فاصله از جاده، فاصله از آبراهه، فاصله از گسل، شاخص رطوبت توپوگرافی (TWI)، شاخص طول شیب یا حمل رسوب (STI) و پوششگیاهی منطقه رسم شد. درنهایت نیز نقشه پهنهبندی حساسیت زمینلغزش با استفاده از تئوری بیزین برای منطقه مورد مطالعه در پنج کلاس خیلیکم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد تهیه شد. نتایج نشان داد که بیشتر زمینلغزشها مربوط به کلاس با شیب 30-15 درجه، با وزن 28/1 و از نظر جهت شیب در غرب و جنوب منطقه به ترتیب با وزن 2/2 و 41/2 رخ دادهاست. همچنین بیشتر زمینلغزشها، در شیب محدب و از نظر ارتفاعی در کلاس 1000-500 متر با وزن 07/4 شکل گرفتهاست. سنگهای ماسهای، شیلی و سیلتی و کاربری مرتع، بیشترین تأثیر را در زمینلغزش داشت. بررسی فاصله زمینلغزشها از جاده، آبراهه و گسل نیز نشان داد که بیشتر لغزشها در فاصله کمتر از 100-0 متری این عوامل رخ دادهاست که رابطه نزدیک بین آنها را نشان میدهد. بیشترین زمینلغزشها از نظر پوششگیاهی، مربوط به طبقه 5/0-3/0 با وزن 56/3 است. تحلیل رطوبت توپوگرافیک و شاخص حمل رسوب (توان آبراهه) نشان داد که بیشترین وزن لغزشی به ترتیب مربوط به طبقات 29/11-39/6 و 6/19-84/11 با وزنهای 009/1 و 17/1 است. علاوه بر این، نتایج نشان داد که زمینلغزشها به ترتیب در کلاسهای با حساسیت کم 40/25 درصد، متوسط 56/31 درصد، زیاد 72/28 درصد و خیلیزیاد 30/14 قرارگرفتهاست. اعتبارسنجی مدل نیز نشان داد که سطح زیرمنحنی ROCبرای مدل بیزین 56/85 است که در طبقه خیلی خوب قرار میگیرد.