دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران ، r_panahi@sbu.ac.ir
چکیده: (1970 مشاهده)
به طور طبیعی، فرسایش کرانه مشکلی جدی برای هر سیستم رودخانهای است. این پدیده از منابع اصلی تولید رسوب در جریان رودخانهها به شمار میرود که به تغییر کانال و رسوبگذاری در رودخانههای آبرفتی منجر میشود. هدف این پژوهش، بررسی فرسایش کناره رودخانه مِرِگ ماهیدشت در استان کرمانشاه است. برای پایداری بستر و کناره، از روش تنش برشی نزدیک کرانه (NBS) راسگن استفاده شد؛ بدین صورت که ابتدا برای اجرای محاسبات، اطلاعات رقومی برداشت شده به محیطGIS منتقل شد و از طریق الحاقی HEC–GEORAS ، پردازش دادههای ژئومتری انجام و اطلاعات به مدل عددیHEC_RAS منتقل شد. سپس تمام محاسبات مقاطع برای اجرای مدل پایداری بستر و کناره (NBS) در محیط نرمافزار HEC-RAS انجام شد. با توجه به مورفولوژی، رودخانه مِرِگ به چهار بازه تقسیم و روش (NBS) برای 44 مقطع انتخابی محاسبه شد. نتایج حاصل از مدل نشان داد که با توجه به شاخص نسبت حداکثر عمق نزدیک کناره به متوسط عمق دبی لبالبی، میزان فرسایشپذیری در بازه اول زیاد و شدید بود. در بازه دوم، غالب قوسها فرسایشپذیری زیادی داشت و در بازه سوم، اغلب مقاطع در گروه فرسایشپذیری متوسط قرار داشت. در بازه چهارم با توجه به الگوی سینوسی رودخانه و شیب کم، میزان فرسایش کم بود. در تمام بازههای رودخانه مرگ، بیشترین فراوانی فرسایش کم، متوسط و زیاد بود و غالب فرسایش در ساحل سمت چپ تمرکز داشت. افزایش شیب، کاهش پوشش گیاهی، افزایش الگوی پیچانرودی بودن و تغییر کاربری و تبدیل زمینهای اطراف رودخانه به کاربری کشاورزی، علت افزایش فرسایش در این بازهها بود.