گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس ، nader.jandaghii@gmail.com
چکیده: (2749 مشاهده)
در پژوهش حاضر برای مدلسازی رواناب ماهانه، از دادههای چهار ایستگاه هیدرومتری پل توسکاستان، نهارخوران، غازمحله و سیاهآب در حوضه آبریز قرهسو در یک دوره آماری 36 ساله استفاده شد. سپس بررسی همگنی سری دادهها با استفاده از آزمون چاو انجام شد. پس از مرتبسازی دادهها، برای مدلسازی مقادیر رواناب ماهانه از چهار روش باکس و جنکینز (SARIMA)، شبکه عصبی مصنوعی (ANN)، شبکه عصبی مصنوعی ـ فازی (ANFIS) و الگوریتم ژنتیک (GA) در ایستگاههای هیدرومتری منتخب استفاده شد. پس از مدلسازی مقادیر رواناب ماهانه با استفاده از چهار مدل فوق، به پیشبینی تغییرات رواناب ماهانه در ایستگاههای هیدرومتری منتخب برای دوازده ماه آینده پرداخته شد و این امر با کمک نرمافزارهای Minitab، R و SPSS صورت گرفت. با توجه به نوع پراکنش مقادیر رواناب و وجود داده صفر، برای تثبیت واریانس از تبدیلlog(1+Yt) در مدل استفاده شد. در مرحله بعد، اعتبارسنجی مقادیر پیشبینی شده توسط مدلها با استفاده از شاخصهای MAD، RMSE و MAPE ارزیابی شد. نتایج نشان داد که در اکثر ایستگاههای هیدرومتری منتخب، مدل شبکه عصبی مصنوعی بهترین عملکرد را در بین چهار مدل مورد استفاده داشت. بعد از شبکه عصبی مصنوعی، شبکه عصبی مصنوعی ـ فازی دارای مناسبترین عملکرد بود. روش باکس و جنکینز نیز با وجود اینکه در تشخیص روند تغییرات به صورت مناسب عمل کرده بود، در بین چهار مدل مورد استفاده عملکرد ضعیفتری را در پیشبینی مقادیر رواناب داشت.