کاظمی محمد، ذبیحی سیلابی مصطفی، جعفرپور عاطفه، قره محمودلی سودابه، محمدی فریبرز. برآورد مؤلفههای فرسایش و رسوب با استفاده از مدل IntErO (مطالعه موردی: حوضه آبخیز کهورستان). پژوهش هاي فرسايش محيطي. 1402; 13 (2) :177-191
URL: http://magazine.hormozgan.ac.ir/article-1-732-fa.html
پژوهشکده هرمز دانشگاه هرمزگان ، m.kazemi@hormozgan.ac.ir
چکیده: (2163 مشاهده)
فرسایش خاک یکی از بزرگترین مشکلات محیط زیست جهان است و تهدیدی برای امنیت غذایی، محیط زیست، منابع طبیعی و مشکلات اقتصادی اجتماعی محسوب میشود. در این راستا، اهمیت برآورد مقدار فرسایش به منظور اتخاذ روشهای مناسب مدیریتی در مناطق مختلف مشخص میشود؛ از اینرو، مطالعه حاضر با هدف برآورد شدت فرسایش خاک و جریان خروجی در حوضه آبخیز کهورستان انجام و در آن از مدل جامع، سریع و مؤثر IntEro استفاده شد. پس از جمعآوری اطلاعات پایه، 26 متغیر ورودی با استفاده از نقشههای توپوگرافی، خاکشناسی، زمینشناسی، کاربری اراضی و دادههای اقلیمی استخراج و محاسبه شد. نتایج نشان داد که ضریب فرسایش آبخیز کهورستان 918/0 و مقدار فرسایش خاک واقعی و فرسایش خاک واقعی ویژه در حوضه آبخیز مطالعاتی بهترتیب 53/631152 مترمکعب در سال و 14/150 مترمکعب بر کیلومترمربع در سال است. ضریب تهنشست مجدد رسوبات حاصل از فرسایش به مقدار 183/0 و مقدار رسوب تولیدی ناشی از فرسایش در سطح آبخیز مطالعاتی 72/345663 مترمکعب در سال محاسبه شد. نتایج به دست آمده بیانگر غالب بودن فرسایش شیاری در منطقه و انتقال رسوبات به خروجی حوضه است. با توجه به نتایج، این مدل در برآورد مقدار فرسایش در حوضه مطالعاتی دقت کافی نداشت، اما در برآورد مقدار حداکثر جریان خروجی از حوضه بر اساس آمار موجود نتایج خوبی داشت؛ به عبارتی، توصیه میشود از این مدل در برآورد مقدار جریان خروجی و سایر ویژگیها استفاده شود، ولی برای برآورد مقدار فرسایش در مناطق با شرایط حوضه آبخیز کهورستان ـ که در آن رگبارهایی با شدت زیاد و مدت کم وجود دارد ـ پیشنهاد نمیشود؛ زیرا نمیتواند نتایج مناسبی را ارائه دهد.