گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبدکاووس ، mmahmoodlu@yahoo.com
چکیده: (1925 مشاهده)
برای ارزیابی و مقایسه خصوصیات هیدروژئوشیمیایی برخی از چشمهها و چاههای شرق دشت گرگان، از دادههای هشت چشمه و چهارده چاه در یک دوره ده ساله (1394-1384) استفاده شد. در این پژوهش برای شناسایی فرایندهای هیدروژئوشیمیایی حاکم، منشأ نمکها محلول و آلودگی منابع آب زیرزمینـی از دیاگرامهای هیدروژئوشیمیایی، نسبتهای یونی و نمودارهـای ترکیبـی استفاده شد. نتایج نشان داد که در نود درصد پارامترهای فیزیکوشیمیایی مورد بررسی، بین چاهها و چشمهها اختلاف معنیداری وجود ندارد. با توجه به توزیع مکانی پارامترهای هیدروشیمیایی، غلظت اکثر پارامترها در جهت جریان آب زیرزمینی در حال افزایش است؛ به طوری که میزان هدایت الکتریکی از 504 تا 4371 میکروموس تغییر میکند. نتایج نشان داد که Mg-HCO3، تیپ غالب آب و دو رخساره Ca-Mg-CO3-HCO3 و Mixed Ca-Mg-Cl-SO4 به ترتیب بیشترین فراوانی را در منابع آبی دارد. براساس دیاگرام گیبس، واکنش آب ـ سنگ عامل اصلی در تغییر پارامترهای هیدروژئوشیمیایی در منابع آبی مورد مطالعه است. نتایج حاصل از نسبتهای یونی و نمودارهای دو متغیره نشان داد که سنگهای آهکی و نفوذ آب شور، مهمترین منابع تغذیهکننده آب زیرزمینی است. همچنین فرایند تبادل یونی نسبت به فرایند تبادل یونی معکوس، در میزان غلظت نهایی عناصر اصلی در آب زیرزمینی نقش مؤثرتری دارد. نتایج بررسی نمودارهای NO3/Cl و HCO3/Cl در مقابل Cl نشان داد که فعالیتهای انسانی و نفوذ آب شور لایههای زیر سطحی به داخل آب زیرزمینی، در تغییر و تکامل هیدروژئوشیمیایی آب زیرزمینی نقش مهمی دارد.