سال 14، شماره 4 - ( زمستان 1403 )
جلد 14 شماره 4 صفحات 61-39 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Amani K, Hosseini S M, Yamani M, Maghsoudi M. Quantification of Geomorphological Changes of Sefidroud River and Investigation of Their Relationship with Hydraulic Characteristics of Flood Events. E.E.R. 2024; 14 (4) :39-61
URL: http://magazine.hormozgan.ac.ir/article-1-858-fa.html
URL: http://magazine.hormozgan.ac.ir/article-1-858-fa.html
امانی خبات، حسینی سیدموسی، یمانی مجتبی، مقصودی مهران. کمی سازی تغییرات ژئومورفولوژیک رودخانه سفیدرود و بررسی ارتباط آن با ویژگی‌های هیدرولیکی سیلاب. پژوهش هاي فرسايش محيطي. 1403; 14 (4) :39-61
گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران ، smhosseini@ut.ac.ir
چکیده: (1202 مشاهده)
رودخانهها سیستمهای دینامیک ژئومورفولوژیک هستند که دائماً در حال تغییر و تحول میباشند. این تغییر و تحولات بسته به شرایط توپوگرافیک، ژئومورفولوژیک، هیدرولوژیک و هیدرولیک متفاوت است. پژوهش حاضر با هدف کمی سازی تغییرات ژئومورفولوژیک رودخانه در سه بازه تقریباً 25 کیلومتری در طول رودخانه سفیدرود در استانهای کردستان - بازه یساول؛ زنجان - بازه گیلوان و مازندران - بازه آستانه بررسی و ارتباط آنها با شدت سیلاب انجام شده است. شدت سیلاب از ترکیب عمق و سرعت سیلاب با دوره بازگشت 25 ساله با مدلسازی هیدرولیکی به وسیله نرمافزار HEC RAS در بازههای مورد مطالعه بدست آمد. چهار شاخص شریانی کانال (B)، سینوسیته کانال (P)، نرخ جابجایی جانبی(RM) و پایداری کانال رودخانه(S) در بازههای مورد مطالعه بدست آمدند. نتایج حاصل مؤید آن است که شاخص شریانی بازه یساول به دلیل دخالتهای کمتر انسان و وجود پشتههای رسوبی و جریانات چند شاخه بیشتر از دو بازه دیگر است. شاخص سینوسیته بازه آستانه به دلیل مورفولوژی جلگهای کنارهها بالاتر بود و میزان جابجایی جانبی این بازه نیز تحت تأثیر همان عامل بیشتر بود. دوبازه گیلوان و یساول به دلیل محدود بودن کنارهها پایداری بیشتر و سینوسیته و جابجایی جانبی کمتری داشتند. نتایج بررسی ارتباط شاخصهای ژئوموفولوژیک رودخانه با شدت سیلاب با دوره بازگشتهای میان مدت نشان داد که برخلاف انتظار، در نواحی با شدت سیلاب بیشتر تغییرات کانال رودخانه کمتر است. که دلایل عمده آن را میتوان با تأثیرگذاری هندسه مقطع کانال و شیب طولی کانال رودخانه مرتبط دانست. چرا که از نظر مورفولوژیک در نواحی عمیق کانال رودخانه، امکان جابجایی کمتر است لذا رودخانه پایدارتر میباشد. همچنین در شیبهای تند جریان رودخانه اعم از پایه و سیلابی سرعت و در نتیجه شدت بیشتری دارد و کانال را بیشتر حفر میکند. کانال عمیق تر قاعدتاً توانایی عبور سیلابهای با دوره بازگشت کمتر را دارد و امکان سرریز شدن آب به اراضی مجاور و ایجاد مسیرهای جدید کاهش مییابد.
نوع مطالعه: مستخرج از پایان‌نامه / رساله / طرح پژوهشی |
موضوع مقاله:
مدلسازی و تحلیل زمانی و مکانی رخداد انواع مختلف فرسایش محیطی
دریافت: 1403/7/6 | انتشار: 1403/10/1
دریافت: 1403/7/6 | انتشار: 1403/10/1
فهرست منابع
1. Aguiar, F. C., Martins, M. J., Silva, P. C., & Fernandes, M. R. (2016). Riverscapes downstream of hydropower dams: Effects of altered flows and historical land-use change. Landscape and Urban Planning, 153, 83-98. [DOI:10.1016/j.landurbplan.2016.04.009]
2. Baker, V. R., & Costa, J. E. (2020). Flood power. In Catastrophic flooding (pp. 1-21). Routledge. [DOI:10.4324/9781003020325-1]
3. Brierley, G. J., & Fryirs, K. A. (2013). Geomorphology and river management: applications of the river styles framework. John Wiley & Sons.
4. Deodhar, L. A., & Kale, V. S. (1999). Downstream adjustments in allochthonous rivers: Western Deccan Trap upland region, India. Varieties of fluvial form, 295-315.
5. Dufour, S., Rinaldi, M., Piégay, H., & Michalon, A. (2015). How do river dynamics and human influences affect the landscape pattern of fluvial corridors? Lessons from the Magra River, Central-Northern Italy. Landscape and Urban Planning, 134, 107-118. [DOI:10.1016/j.landurbplan.2014.10.007]
6. Fernandes, M. R., Aguiar, F. C., Martins, M. J., Rivaes, R., & Ferreira, M. T. (2020). Long-term human-generated alterations of Tagus River: Effects of hydrological regulation and land-use changes in distinct river zones. Catena, 188, 104466. [DOI:10.1016/j.catena.2020.104466]
7. Forget, M. (2013). The role of historical sources in the understanding of the fluvial dynamics of a great plain river. The case of the Argentinian Parana. Geomorphologie-Relief Processus Environnement, (4), 445-462. [DOI:10.4000/geomorphologie.10399]
8. Friend, P. F., & Sinha, R. (1993). Braiding and meandering parameters. Geological Society, London, Special Publications, 75(1), 105-111. [DOI:10.1144/GSL.SP.1993.075.01.05]
9. Gharbi, M., Soualmia, A., Dartus, D., & Masbernat, L. (2016). Comparison of 1D and 2D hydraulic models for floods simulation on the Medjerda Riverin Tunisia. J. Mater. Environ. Sci, 7(8), 3017-3026.
10. Giardino, J. R., & Lee, A. A. (2011). Rates of channel migration on the Brazos River. Yangling: Department of Geology & Geophysics, Texas A & M University.
11. Gurnell, A. M., & Petts, G. E. (2002). Island-dominated landscapes of large floodplain rivers, a European perspective. Freshwater Biology, 47(4), 581-600. [DOI:10.1046/j.1365-2427.2002.00923.x]
12. Gupta, A., Kale, V. S., & Rajaguru, S. N. (1999). The Narmada River, India, through space and time. Varieties of fluvial form, 114-143.
13. Halwas, K. L., & Church, M. (2002). Channel units in small, high gradient streams on Vancouver Island, British Columbia. Geomorphology, 43(3-4), 243-256. [DOI:10.1016/S0169-555X(01)00136-2]
14. Hassan, M. A., Smith, B. J., Hogan, D. L., Luzi, D. S., Zimmermann, A. E., & Eaton, B. C. (2007). 18 Sediment storage and transport in coarse bed streams: scale considerations. Developments in Earth Surface Processes, 11, 473-496. [DOI:10.1016/S0928-2025(07)11137-8]
15. Hooke, J. M., & Redmond, C. E. (1989). Use of cartographic sources for analysing river channel change with examples from Britain. In Historical change of large alluvial rivers, Western Europe (pp. 79-93).
16. http://pascal-francis.inist.fr/vibad/index.php?action=getRecordDetail&idt=19434166
17. Islam, A., Sarkar, B., Saha, U. D., Islam, M., & Ghosh, S. (2021). Can an annual flood induce changes in channel geomorphology? Natural Hazards, 1-28. [DOI:10.1007/s11069-021-05089-7]
18. Jackson, R. G. (1975). Hierarchical attributes and a unifying model of bed forms composed of cohesionless material and produced by shearing flow. Geological Society of America Bulletin, 86(11), 1523-1533. GSA Bulletin (1975) 86 (11): 1523-1533. https://doi.org/10.1130/0016-7606(1975)86<1523:HAAAUM>2.0.CO;2
https://doi.org/10.1130/0016-7606(1975)86<1523:HAAAUM>2.0.CO;2 [DOI:10.1130/0016-7606(1975)862.0.CO;2]
19. Kale, V. S. (1990). Morphological and hydrological characteristics of some allochthonous river channels, western Deccan Trap upland region, India. Geomorphology, 3(1), 31-43. [DOI:10.1016/0169-555X(90)90030-T]
20. Knighton, D. (2014). Fluvial forms and processes: a new perspective. Routledge. [DOI:10.4324/9780203784662]
21. Kochel, R. C. (1988). Geomorphic impact of large floods: review and new perspectives on magnitude and frequency. Flood Geomorphology. John Wiley & Sons New York. 1988. p 169-187. 9 fig, 2 tab, 43 ref. NSF Grant EAR 77-23025.
22. Kong, D., Latrubesse, E. M., Miao, C., & Zhou, R. (2020). Morphological response of the Lower Yellow River to the operation of Xiaolangdi Dam, China. Geomorphology, 350, 106931. [DOI:10.1016/j.geomorph.2019.106931]
23. Kyuka, T., Okabe, K., Shimizu, Y., Yamaguchi, S., Hasegawa, K., & Shinjo, K. (2020). Dominating factors influencing rapid meander shift and levee breaches caused by a record-breaking flood in the Otofuke River, Japan. Journal of Hydro-environment Research, 31, 76-89. [DOI:10.1016/j.jher.2020.05.003]
24. Labbe, J. M., Hadley, K. S., Schipper, A. M., Leuven, R. S., & Gardiner, C. P. (2011). Influence of bank materials, bed sediment, and riparian vegetation on channel form along a gravel-to-sand transition reach of the Upper Tualatin River, Oregon, USA. Geomorphology, 125(3), 374-382. [DOI:10.1016/j.geomorph.2010.10.013]
25. Lallias-Tacon, S., Liébault, F., & Piégay, H. (2017). Use of airborne LiDAR and historical aerial photos for characterising the history of braided river floodplain morphology and vegetation responses. Catena, 149, 742-759. [DOI:10.1016/j.catena.2016.07.038]
26. Magdaleno, F., & Fernández-Yuste, J. A. (2011). Meander dynamics in a changing river corridor. Geomorphology, 130(3-4), 197-207. [DOI:10.1016/j.geomorph.2011.03.016]
27. Magliulo, P., Bozzi, F., & Pignone, M. (2016). Assessing the planform changes of the Tammaro River (southern Italy) from 1870 to 1955 using a GIS-aided historical map analysis. Environmental Earth Sciences, 75, 1-19. [DOI:10.1007/s12665-016-5266-5]
28. Mendoza, A., Soto-Cortes, G., Priego-Hernandez, G., & Rivera-Trejo, F. (2019). Historical description of the morphology and hydraulic behavior of a bifurcation in the lowlands of the Grijalva River Basin, Mexico. Catena, 176, 343-351. [DOI:10.1016/j.catena.2019.01.033]
29. Newson, M. D., & Large, A. R. (2006). 'Natural 'rivers, 'hydro morphological quality 'and river restoration: a challenging new agenda for applied fluvial geomorphology. Earth Surface Processes and Landforms: The Journal of the British Geomorphological Research Group, 31(13), 1606-1624.
https://doi.org/10.1002/esp.1430 [DOI:10.1002/esp.1430.]
30. Richards, K. (1999). The magnitude-frequency concept in fluvial geomorphology: a component of a degenerating research programme?. Zeitschrift für Geomorphologie. Supplementband, (115), 1-18. [DOI:10.1127/zfgsuppl/115/1999/1]
31. http://pascal-francis.inist.fr/vibad/index.php?action=getRecordDetail&idt=6201564
32. Rajaguru, S. N., Gupta, A., Kale, V. S., Mishra, S., Ganjoo, R. K., Ely, L. L., ... & Baker, V. R. (1995). Channel form and processes of the flood‐dominated Narmada River, India. Earth Surface Processes and Landforms, 20(5), 407-421. [DOI:10.1002/esp.3290200503]
33. Rinaldi, M. (2003). Recent channel adjustments in alluvial rivers of Tuscany, Central Italy. Earth Surface Processes and Landforms: The Journal of the British Geomorphological Research Group, 28(6), 587-608.
https://doi.org/10.1002/esp.464 [DOI:10.1002/esp.464.]
34. Samela, C., Troy, T. J., & Manfreda, S. (2017). Geomorphic classifiers for flood-prone areas delineation for data-scarce environments. Advances in water resources, 102, 13-28. [DOI:10.1016/j.advwatres.2017.01.007]
35. Sarma, J. N., & Basumallick, S. (1984). Bankline migration of the Burhi Dihing river, Assam. Indian Journal of Earth Science, 11, 199-206.
36. Sinha, R. (1996). Channel avulsion and floodplain structure in the Gandak-Kosi interfan, north Bihar plains, India. Zeitschrift für Geomorphologie. Supplementband, (103), 249-268. http://pascal-francis.inist.fr/vibad/index.php?action=getRecordDetail&idt=6319521
37. Schumm, S. A. (1977). The Fluvial System.
38. Taillefumier, F., & Piégay, H. (2003). Contemporary land use changes in prealpine Mediterranean mountains: a multivariate GIS-based approach applied to two municipalities in the Southern French Prealps. Catena, 51(3-4), 267-296. [DOI:10.1016/S0341-8162(02)00168-6]
39. Tealdi, S., Camporeale, C., & Ridolfi, L. (2011). Long-term morphological river response to hydrological changes. Advances in water resources, 34(12), 1643-1655. [DOI:10.1016/j.advwatres.2011.08.011]
41. Uribelarrea, D., Pérez-González, A., & Benito, G. (2003). Channel changes in the Jarama and Tagus rivers (central Spain) over the past 500 years. Quaternary Science Reviews, 22(20), 2209-2221. [DOI:10.1016/S0277-3791(03)00153-7]
42. WOOD‐SMITH, R. D., & Buffington, J. M. (1996). Multivariate geomorphic analysis of forest streams: implications for assessment of land use impacts on channel condition. Earth Surface Processes and Landforms, 21(4), 377-393.
https://doi.org/10.1002/(SICI)1096-9837(199604)21:4<377::AID-ESP546>3.0.CO;2-2 [DOI:10.1002/(SICI)1096-9837(199604)21:43.0.CO;2-2]
43. https://doi.org/10.1002/(SICI)1096-9837(199604)21:4<377::AID-ESP546>3.0.CO;2-2
https://doi.org/10.1002/(SICI)1096-9837(199604)21:4<377::AID-ESP546>3.0.CO;2-2 [DOI:10.1002/(SICI)1096-9837(199604)21:43.0.CO;2-2]
44. Ziliani, L., & Surian, N. (2016). Reconstructing temporal changes and prediction of channel evolution in a large Alpine river: The Tagliamento River, Italy. Aquatic sciences, 78, 83-94.
https://doi.org/10.1007/s00027-015-0431-6 [DOI:10.1007/s00027-015-0431-6.]
45. Zlinszky, A., & Timár, G. (2013). Historic maps as a data source for socio-hydrology: a case study of the Lake Balaton wetland system, Hungary. Hydrology and Earth System Sciences, 17(11), 4589-4606. [DOI:10.5194/hess-17-4589-2013]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
