گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران. ، ahmadabadi@khu.ac.ir
چکیده: (163 مشاهده)
پدیده فرسایش بادی و گردوغبار از چالشهای اساسی مناطق خشک و نیمهخشک است که پیامدهای زیستمحیطی و اقتصادی گستردهای به همراه دارد. این پژوهش با هدف بررسی رابطه میان فرسایش بادی و تولید گردوغبار در شهرستانهای آرادان و گرمسار انجام شده است. شناسایی مناطق فرسایشی با استفاده از تصاویر ماهوارهای Sentinel-2A انجام شد و برای شناسایی و پهنه بندی گردوغبار از دادههای مشاهداتی ایستگاههای همدیدی، تصاویر ماهوارهای، عمق نوری هواویزها و میزان تیرگی جو ناشی از گردوغبار استفاده شده است. در این پژوهش، شاخصهای سنجش از دوری (نسبت تفاضلی پوشش گیاهی و رطوبت خاک) نیز بهکار گرفته شدند. نتایج این پژوهش نشان میدهد که دید افقی در محدوده مطالعاتی به پنج طبقه از "بسیار کم" تا "بسیار زیاد" تقسیم میشود و روندشمال به جنوب دارد. بهگونهای که در بخش شمالی محدوده، که شامل مراکز شهرستانها، روستاها و جاده مشهد-تهران میشود، دید افقی بسیار کم است. کاهش دید افقی در بسیاری از نواحی این دو شهرستان عمدتاً به دلیل افزایش گرد و غبار در این مناطق رخ میدهد. این موضوع بهطور مستقیم با شدت فرسایش بادی در مناطق جنوبی و مرکزی شهرستانها مرتبط است. همچنین نتایج پهنههای فرسایش بادی نشان داد پهنه برداشت 11 درصد، رسوبگذاری 1 درصد و پهنه حمل 2/0 درصد از مساحت دو شهرستان آرادان و گرمسار را در برگرفته است. تحلیل تصاویر ماهوارهای، تغییرات قابل توجه در توزیع پوشش گیاهی، رطوبت خاک و فعالیتهای انسانی را تأیید میکند که از عوامل اصلی تشدید فرسایش بادی و کاهش دید افقی محسوب میشوند. پژوهش حاضر به اهمیت بکارگیری فناوریهای نوین از جمله سنجش از دور برای مدیریت بهینه منابع طبیعی تاکید دارد. بنابراین، پیشنهاد میشود نتایج این پژوهش بهعنوان مبنایی علمی برای تدوین برنامههای اجرایی مدیریت فرسایش بادی در سطوح محلی و استانی بهویژه در قالب طرحهای مدیریتی در مناطق بیابانی و حاشیه شهری بهکار گرفته شود.